امکان سنجی استفاده از اضافه بار پتاسیم در تعیین پتاسیم قابل جذب در برخی مزارع گندم دیم استان گلستان

تغذیه صحیح گیاه یکی از عوامل مهم در بهبود کیفی و کمی محصول به شمار می رود. عرضه کافی و متعادل عناصر غذایی برای دستیابی به حداکثر بالقوه تولید ضروری می باشد. پتاسیم یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاهان می باشد، لذا آگاهی از وضعیت پتاسیم خاک در استفاده بهتر از کود های پتاسیمی در مزارع ضروری است. چندین روش برای اندازه گیری پتاسیم خاک وجود دارد. استات آمونیوم در همه خاک ها برای عصاره گیری پتاسیم قابل استفاده گیاه از کارایی خوبی برخوردار نیست و هزینه بالای تترا فنیل-بران سدیم از مطلوبیت آن برای عصاره گیری نمونه های زیاد خاک می کاهد. با در نظر داشتن این مطلب که در خاک های لسی با سطح ویژه بالا در استان گلستان، روش عصاره گیری با استات آمونیوم از دقت کمتری در مقایسه با روش عصاره گیری با تترا فنیل بران سدیم برخوردار می باشد و از طرف دیگر استفاده از روش عصاره گیری با تترا فنیل بران سدیم مستلزم صرف زمان و هزینه بالایی است، ما را بر آن می دارد تا روش دیگری جهت برآورد پتاسیم خاک اتخاذ نماییم که هم از دقت بیشتری برخوردار باشد و هم زمان و هزینه کمتری را در برداشته باشد. هدف از این تحقیق امکان سنجی استفاده از شاخص کم هزینه اضافه بار پتاسیم در تعیین پتاسیم قابل استفاده خاک در برخی مزارع گندم دیم استان گلستان با محدودیت قابلیت کاربری استات آمونیوم می باشد. پیش بینی عملکرد گندم دیم نیز با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی در یک واحد محدود مزرعه ای، جهت رسیدن به هدف نهایی کاربرد اضافه بار پتاسیم برای برآورد کود موردنیاز صورت گرفت.
برای تحقق هدف مذکور قطعه زمینی به وسعت 922 مترمربع واقع در مزرعه شماره 1 دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در نظر گرفته شد. قطعه زمین مورد مطالعه به 40 پلات مساوی تقسیم و در آن گندم دیم رقم، line17 کشت گردید. طی یک مرحله (قبل از کشت) نمونه خاک از هر 40 پلات برداشت و جهت انجام تجزیه فیزیکی و شیمیایی خاک به آزمایشگاه خاک انتقال یافت. در زمان برداشت محصول، گیاهان هر پلات به طور مجزا برداشت گردید. پتاسیم توسط سه روش عصاره گیری با استات آمونیوم، تترا فنیل بران سدیم و اضافه بار پتاسیم اندازه گیری شد. از مدل شبکه عصبی مصنوعی جهت برآورد عملکرد پیش بینی شده استفاده گردید. در این مدل خروجی، عملکرد دانه و ورودی، پتاسیم اندازه گیری شده با سه روش فوق الذکر بود.
طبق نتایج به دست آمده، میزان همبستگی بین عملکرد دانه و سه عصاره گیر استات آمونیوم، تترا فنیل بران سدیم و اضافه بار پتاسیم به ترتیب 62/0، 78/0 و 77/0 می باشد. بر همین اساس روش عصاره گیر ی با اضافه بار پتاسیم نسبت به روش عصاره گیری با استات آمونیوم، از همبستگی بالاتری با عملکرد دانه، برخوردار است و نتایج نزدیکی را با روش عصاره گیر تترا فنیل بران سدیم دارد.
در خاک های مورد مطالعه روش عصاره گیری با اضافه بار پتاسیم نسبت به روش رایج (در منطقه مورد مطالعه) عصاره گیری توسط استات آمونیوم از دقت و کارایی بیشتری برخوردار است. در نتیجه با استفاده از روش اضافه بار پتاسیم و مصرف کود کمتر نه تنها افزایش عملکرد در واحد سطح؛ بلکه کاهش آلودگی های زیست محیطی ناشی از استفاده بیش از حد کود های شیمیایی را خواهیم داشت.