تحلیل سبک شناسی رساله فصول، اثری ناشناخته از ابوالفضل رشیدالدین میبدی

رساله فصول اثر رشیدالدین میبدی (ز: 025 ه.ق)، مفسر قرآن و نثرنویس برجسته عرفانی در سده ششم ه.ق است. این رساله اثری ناشناخته از این نویسنده است که تفاوت بنیادین با دیگر آثار او دارد و در کلیت آن، نوشتهای است در اصول و شیوه های هنر خطابه و فصالی. نثر فصول نثری بینابین است که به نثر فنی گرایش دارد. در مقاله حاضر رساله فصول بر اساس سه رویکرد زبانی، فکری و ادبی بررسی شده است. از مهمترین ویژگی های زبانی رساله فصول، فراوانی واژه های عربی، اقتباس از آیات و احادیث، استشهاد به اشعار عربی و فارسی و کاربرد تلفظ های کهن است. در بعد ادبی گرایش زیاد نویسنده به انواع سجع و جناس، افسونی موسیقایی و آهنگین به نثر او میدهد. پاره ای صور خیال به خصوص تشبیه های بلیغ، استعاره نیز بیش از سایر تصاویر مورد توجه قرار گرفته است. از آنجا که این اثر در اصل نمونه ای از هنر خطابه و فصالی است، گرایش به موسیقایی کردن نثر میتواند متاثر از سنت شفاهی خطابه گویی باشد. در این مقاله علاوه بر بررسی ویژگی های سبک شناسی فصول میبدی، با رویکردی تطبیقی، وجوه تشابه و افتراق این اثر با رسالهالطیور نجم رازی (م 406 ه.ق) که از متون مربوط به فن فصالی در سده ششم ه.ق است به صورت مختصر بیان شده است.