قیمت گذاری کارآمد آب شرب (مطالعه موردی شهر اراک)

یکی از مشکلات اصلی صنعت آب و فاضلاب در کشور نوع قیمت گذاری آب شرب است. در ایران تصمیمات راجع به قیمت گذاری خدمات آبی بیشتر بر مبنای ملاک های اجتماعی، قانونی، اداری و مالی بوده و ملاحظات اقتصادی کمترین نقش را دارند. قیمتی که مصرف کننده برای آب می پردازد، بر اساس درصدی از هزینه های حسابداری تولید و توزیع آب است و مدل های کارآمد اقتصادی برای قیمت گذاری مورد استفاده قرار نگرفته است. عدم توجه به الزامات اقتصادی در قیمت گذاری بخش آب موجب شده است که آب به عنوان یک کالای رایگان یا بسیار ارزان عرضه شود. به طور یقین، وضعیت کنونی کمیابی منابع آبی و مشکلات متعدد محیط زیستی، پیامد این نوع نگرش اشتباه بوده است. برای کاهش اثرات منفی بحران و اجرای سیاست های راهبردی بهینه در حوزه آب باید بیش از پیش ابزارها و راهکارهای اقتصادی را مورد توجه قرار داد. در این مطالعه، سیاست های قیمت گذاری بهینه در امور آب و فاضلاب شهر اراک به عنوان یک بنگاه دو محصولی که خدمات آب خانگی و غیر خانگی را عرضه می کند، بررسی شده است. تابع هزینه دارای فرم ترانسلوگ بوده و روش برآورد سیستم معادلات به ظاهر نامرتبط است. نتایج نشان می دهد که قیمت فروش آب خانگی فقط 33 درصد هزینه نهایی را پوشش داده و امور آب و فاضلاب شهر اراک در تولید آب خانگی و غیر خانگی دارای اقتصاد مقیاس است. با توجه به این که قیمت گذاری هزینه نهایی در شرایط وجود اقتصاد مقیاس منجر به زیان امور آب و فاضلاب اراک می شود، مناسب است که قیمت های بهینه دوم به روش پیشنهادی رمزی محاسبه شود. با تلفیق هزینه نهایی با کشش های قیمتی تقاضای آب خانگی فصل های مختلف سال، قیمت های بهینه دوم رمزی برای فصل ها پیشنهاد شده است. نتایج قیمت گذاری بهینه دوم رمزی بیان می کند که برای دستیابی به حداکثر رفاه اجتماعی لازم است که قیمت های آب خانگی در فصل های تابستان و بهار از هزینه نهایی بیشتر و در فصل های پاییز و زمستان از هزینه نهایی کمتر باشد.