پژواکی از سنگ نوشته های داریوش بزرگ در «اخبار البلدان» ابن فقیه همدانی

ابوعبدالله احمد بن محمد بن اسحاق به ابراهیم همدانی ابن فقیه همدانی، جغرافیدان ایرانی (نزدیک به: 255-330ه. ق.) در کتاب ارزشمند خود «اخبار البلدان» که احتمالا در 290ه. ق./ 903م. نوشته شده است، ترجمه متن دو سنگ نوشته در دامنه کوه الوند همدان (= سنگ نوشته های گنج نامه) را آورده است. با وجود این، ترجمه او کوچک ترین همانندی ای با متن سنگ نوشته های داریوش بزرگ و خشایارشا در دامنه کوه الوند ندارد و آشکارا پژواکی از محتوای سنگ نوشته داریوش بزرگ در کوه بیستون و سنگ نوشته آرامگاه او در نقش رستم پارس است. هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش است که چرا هنوز در سده سوم هجری قمری از بین همه سنگ نوشته های هخامنشیان، تنها بازتابی از دو سنگ نوشته بیستون و آرامگاه داریوش بزرگ در خاطره مردم همدان وجود داشته است و ابن فقیه همدانی پژواکی از سنگ نوشته های بیستون و نقش رستم داریوش بزرگ را به عنوان ترجمه سنگ نوشته های کوه الوند آورده است.