بررسی نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری در توسعه روستایی استان گلستان

به کارگیری سازمان ها و نهادهای محلی یکی از رویکردهای مدیریتی در جوامع روستایی است که در برهه هایی از تاریخ توسعه روستایی کشور مورد توجه واقع شده است. در این راستا تعاونی های دهیاری در بسیاری از نواحی تشکیل شده است و نقش بسیار موثری در تسهیل خدمات دهیاری ها داشته است. این تحقیق با هدف بررسی نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری در توسعه روستایی استان گلستان انجام شده است.
تحقیق حاضر بر مبنای راهبرد پیمایش پرسش نامه ای به انجام رسیده است. جامعه آماری تحقیق شامل دهیاران عضو شرکت تعاونی های دهیاری استان گلستان به تعداد 830 نفر است. به روش فرمول کوکران تعداد نمونه ها 118 نفر تعیین شد و از روش نمونه گیری خوشه ایدر سطح 9 شرکت تعاونی دهیاری جهت انتخاب نمونه ها استفاده شد. اعتبار پرسش نامه به عنوان ابزار گردآوری داده ها، از طریق سه نفر از کارشناسان شاغل در شرکت تعاونی دهیاری در استان گلستان و سه نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه و پایایی آن از طریق محاسبه آلفای کرونباخ برای کارکرد عمرانی، اقتصادی، خدماتی و فرهنگی-اجتماعی به ترتیب 928/0، 840/0، 908/0 و 908/0 محاسبه شد و مورد تایید قرار گرفت.
نتایج رتبه بندی مهم ترین کارکردهای شرکت های تعاونی دهیاری نشان داد که مواردی مانند «مشارکت در ساخت و بهینه سازی مسکن روستایی» در زمینه کارکرد عمرانی، «سرمایه گذاری در جهت بهبود تولیدات کشاورزی و صنعتی» در زمینه کارکرد اقتصادی، «تسطیح معابر روستا» در زمینه کارکرد خدماتی و «تربیت مدیران آشنا به شرایط روستا و سازمان های محلی» در زمینه کارکرد فرهنگی-اجتماعی اولویت بالایی داشتند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد که کارکردهای مختلف این شرکت ها در توسعه روستایی در ناحیه مورد مطالعه کم تر از حد متوسط یا نامناسب است. نتایج آزمون فریدمن هم نشان داد که تاثیر کارکردها متفاوت نیست و از اولویت یکسانی برخوردار هستند. نتایج آزمون t مستقل برای مقایسه کارکردهای تعاونی دهیاری در بین بخش ها نشان داد که کارکردهای تعاونی دهیاری در بخش مرکزی هر شهرستان وضعیت بهتری داشتند. نتایج آزمون کروسکال والیس جهت مقایسه کارکردها بر حسب سابقه تاسیس نشان داد که کارکرد تعاونی های دهیاری برحسب قدمت آن ها تفاوت معنی داری داشتند. در هر چهار زمینه (عمرانی، اقتصادی، خدماتی و فرهنگی- اجتماعی)، تعاونی هایی که قدمت بالاتری داشتند، کارکردهای بهتر و موثرتری نیز ارائه کرده اند. نتایج آزمون کروسکال والیس جهت مقایسه کارکردها در بین شهرستان ها نشان داد که در زمینه کارکردهای عمرانی و خدماتی شهرستان گرگان وضعیت بهتری داشته است و در زمینه کارکردهای اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی شهرستان کردکوی وضعیت بهتری داشته است.
محدودیت ها/ راهبردها: تمرکز این تحقیق بر بررسی نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری در توسعه روستایی بود. بنابراین، انتظار می رود پژوهش های آینده به شناسایی راه کارهای ارتقای عملکرد نقش و کارکردهای این تعاونی ها بپردازند.
راه کارهای عملی: با توجه به یافته ها، هم کاری بخشداری برای تامین ماشین آلات مورد نیاز، واگذاری پروژه های عمرانی و تامین نیروهای متخصص، حمایت شورای بخش در تامین مالی، هماهنگی همه شوراها و دهیاران با تعاونی دهیاران، تاسیس صندوق مالی، بیمه و غیره وابسته به تعاونی دهیاری، برنامه ریزی برای برقراری ارتباط موثر و نشست های مشورتی بین تعاونی های دهیاران در سطح شهرستان، استان و کشور جهت بهبود نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری موثر است.
اصالت و ارزش: شناخت نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری در توسعه روستایی استان گلستان و ارائه پیشنهادهایی برای ارتقای عملکرد این نوع تعاونی ها، اصالت و ارزش اصلی این تحقیق است.