بررسی اثرات زیست محیطی نظام های تولید زعفران با استفاده از روش ارزیابی چرخه حیات (مطالعه موردی: شهرستان های تربت حیدریه و قائن)

این مطالعه با هدف مقایسه اثرات زیست محیطی نظام های تولید زعفران طی سال های اول تا هفتم در شهرستان های تربت حیدریه و قائن به عنوان دو قطب مهم تولید این محصول، در سطوح مختلف مصرف نهاده ها و کود دامی (کمتر از 100، 150-100 و بیش از 150 تن در هکتار) در سال 1394 با استفاده از روش ارزیابی چرخه حیات (LCA) انجام شد. بر اساس روش ISO14044، LCA در چهار گام تعریف اهداف و حوزه عمل مطالعه، ممیزی چرخه حیات، ارزیابی تاثیر چرخه حیات (شامل گرمایش جهانی، غنی سازی در محیط های خشکی و آبی و اسیدی شدن) و تلفیق و تفسیر نتایج محاسبه شد. واحد کارکردی معادل یک تن گل در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که میزان مصرف نهاده ها شامل سوخت و کودهای دامی و شیمیایی در تربت حیدریه بالاتر از قائن بود. همچنین بالاترین عملکرد گل در شهرستان های قائن و تربت حیدریه (به ترتیب با 47/1 و 66/1 تن در هکتار) در پایین ترین سطح مصرف کود دامی حاصل گردید. بالاترین پتانسیل غنی سازی در محیط آبی در شهرستان های قائن و تربت حیدریه برای بیشترین میزان مصرف کود دامی به ترتیب برابر با 861/4 و 983/10 واحد معادل کیلوگرم PO4 به ازای یک تن گل مشاهده گردید. بالاترین مجموع شاخص بوم شناخت در شهرستان های قائن و تربت حیدریه برای بالاترین سطح کودی برابر با 34/1 و 18/3 EcoX به ازای یک تن گل محاسبه گردید. با توجه به سهم بالای اثرات زیست محیطی در نظام های تولید زعفران به ویژه در تربت حیدریه توصیه می شود از کشت مخلوط، کم خاکورزی و مصرف مقادیر مناسب کودهای آلی بهره گیری گردد.