وجوه تناسب در واحد منسجم سوره

یکی از اجزاء قرآن کریم «سوره» است که در قول و فعل خدای حکیم به عنوان واحدی منسجم، تشخص یافته است. به همین سبب ضرورت دارد در دانش «تناسب آیات» به کشف و تبیین انسجام و تناسب درونی آن پرداخته شود. بررسی دقیق و تدبر عمیق در مجموع سوره واحد، وجوه متعددی از تناسب در آیات و سیاق ها را نمایان می سازد. اهم وجوه تناسب در گستره سوره واحد طی دسته بندی جامع عبارت است از «تناسب ادبی»، «تناسب موضوعی»، «تناسب مفهومی» و «تناسب غرضی».
هر یک از مناسبات یاد شده، انواع متعدد و نمونه های فراوانی در «سوره» دارد، از جمله «وصف»، «عطف»، «بدل»، «تاکید مطلب گذشته»، «تفصیل اجمال گذشته»، «بیان مصداق و شاهد برای سخن»، «تعلیل مطلب یاد شده»، «تخصیص جمله عام»، «پاسخ به شبهه و سوالی که در آیه قبل مطرح شده است»، «تناسب آیاتی که یکجا نازل شده‏اند»، «نهی مومنان از موالات با مشرکان»، «اثبات توحید و تثبیت ایمان به معاد»، «بیان چکیده ای از رویارویی انبیا با متمردان»، «دعوت به اعتقاد حق و عمل صالح، از طریق انذار و تبشیر» و «نهی از روی گردانی از نماز جمعه و امر به ترک موانع در وقت ادای آن».