ارزیابی تغییرات زمانی و مکانی شاخص سلامت هیدرولوژیک رودخانه در حوزه های آبخیز استان اردبیل

ارزیابی سلامت رودخانه می‏تواند به‏عنوان ابزاری در برآورد جریان زیست‏محیطی و کمی‏ کردن مقدار، زمان‏بندی و کیفیت جریان آب مورد نیاز در تداوم حیات اکوسیستم‏های رودخانه‏ای استفاده شود. هدف از مطالعه حاضر، تعیین روند تغییرات زمانی و مکانی سلامت رودخانه های استان اردبیل با تاکید بر شاخص‏های هیدرولوژیک جریان با استفاده از آزمون‏‏های آماری است. بدین منظور از داده های دبی روزانه ایستگاه های هیدرومتری طی دوره آماری 1367 1390 برای تجزیه و تحلیل سلامت رودخانه و از آزمون ناپارامتریک من کندال و روش تخمینگر سن به منظور تعیین وجود داشتن یا نداشتن روند مثبت و منفی در سطوح مختلف آماری استفاده شد. همچنین پس از تقسیم‏بندی دوره آماری موجود به چهار دوره پنج ساله، از آزمون کروسکال والیس برای بررسی تغییرات زمانی و وجود تفاوت در دوره ‏های کوتاه‏مدت استفاده شد. نتایج پژوهش روند کاهشی معنا‏دار سلامت رودخانه در ایستگاه های مطالعه شده (13 ایستگاه از 24 ایستگاه) را نشان داد. ایستگاه های سولا و فیروزآباد روند افزایشی معنا‏داری داشتند و در ایستگاه های باقی‏مانده روندی معنا‏دار تشخیص داده نشد. با توجه به نتایج به دست آمده از نقشه های تغییرات مکانی سلامت رودخانه، بیشترین تغییر وضعیت شاخص سلامت رودخانه در بخش مرکزی و کمترین تغییرات و کاهش شاخص یادشده در قسمت‏های شمالی و جنوبی استان مشاهده شد. در مجموع، می‏توان گفت که میزان تغییرات و کاهش درجه سلامت هیدرولوژیک جریان در دوره های اخیر بسیار بیشتر از گذشته بوده است که می‏تواند با افزایش شدت بهره‏برداری از منابع آب سطحی و کاهش آبدهی بر اثر تغییرات اقلیمی مرتبط باشد.