اوضاع اجتماعی خلیج فارس در عصر قاجاریه با تاکید بر سفرنامه ها

خلیج فارس همواره یکی از مناطق بسیار حائز اهمیت در جغرافیای ایران و در دوره ها و در ابعاد و زمینه های مختلف بوده است. تاثیر و تاثرات محلی، منطقه ای و بین المللی خود انعکاسی از این جایگاه - به ویژه در بعد اجتماعی می باشد که تاکنون نیز تداوم یافته است. در این میان شهرها، بنادر و جزایر خلیج فارس در دوره قاجاریه تحولات اجتماعی مهمی را تجربه کرده اند که خود بعدها بر تحولات اجتماعی ایران تاثیر نهاده است. از سوی دیگر تحولات اجتماعی این منطقه در مولفه هایی چون آداب و رسوم، باورها، پوشاک و خوراک، مذهب، تعلیم و تربیت، قومیت ها و ترکیب جمعیتی، بهداشت و بیماری ها، معماری و شهرسازی، تفریحات و... توجه خاصی در نگاه سیاحان و مورخان داخلی و خارجی عصر قاجار داشته است؛ لذا پژوهش پیش رو اوضاع اجتماعی خلیج فارس را از منظر یکی از متون مهم و در عین حال قابل اعتنای این دوره – یعنی سفرنامه ها – مورد مطالعه و بررسی دقیق قرار داده است. یافته های پژوهش نه تنها در تصحیح و یا تکمیل داده ها و اطلاعات دیگر انواع متون تاریخی و در این زمینه بسیار مفید است، بلکه علاوه بر این در شناخت هر چه بهتر از اجتماع عصر قاجار و بازیگران اصلی آن یعنی مردم که کمتر در تواریخ عمومی و سلسله ای مجال انعکاس می یافتند، ارزشمند خواهد بود. پژوهش به لحاظ روشی به صورت توصیفی– تحلیلی پیش رفته است. یعنی در گام نخستین، اطلاعات مرتبط به موضوع از سفرنامه ها استخراج و آن گاه کار تجزیه و تحلیل و در نهایت تدوین صورت پذیرفته است.