بررسی صفات مریستیک نامتقارن ناحیه سر در افعی قفقازی Gloydius halys caucasicus در استان های گلستان و مازندران

یکی از ویژگی های اکثر جانوران پرسلولی، داشتن تقارن دوطرفی است. این ویژگی گاهی اوقات برای تعدادی از صفات جانوران از جمله خزندگان صدق نمی کند. عدم تقارن در صفات داخلی و هم چنین در صفات خارجی وجود دارد. در این پژوهش بررسی صفات خارجی افعی قفقازی (Gloydius halys caucasicus) (Viperidae: Crotalinae) که جزء مارهای سمی ایران است و در مناطق ساحلی، بین کوه های البرز و دریای خزر پراکنده شده است با تاکید بر روی فلس ها انجام گرفت. برای انجام این کار 12 صفت مریستیک در 54 نمونه افعی قفقازی (20 نر، 21 ماده، 11 نابالغ و 2 نامشخص) مربوط به استان های گلستان و مازندران مورد مطالعه قرار گرفت. شمارش صفات مریستیک با سوزن، در زیر استریومیکروسکوپ انجام شد. نتایج نشان داد که فرمول گیجگاهی (20 نمونه)، فلس های بین چین خلفی و اولین فلس گلویی (17 نمونه)، فلس های لب بالا (16 نمونه)، فلس های لب پایین (13 نمونه)، فلس های لب پایین متصل به چین قدامی (12 نمونه)، فلس های قدامی بین چین خلفی و لب پایین (2 نمونه)، فلس های خلفی بین چین خلفی و لب پایین (3 نمونه)، فلس های گونه ای (3 نمونه)، فلس های اطراف چشم (2 نمونه) و فلس های جلوی چشمی (2 نمونه) در سمت راست و چپ نامتقارن بودند. نتایج این بررسی نشان می دهد که در شمارش فلس های ناحیه سر، به تقارن یا عدم تقارن فلس ها در دو طرف سر دقت شود.