بررسی مواجهه آیت الله هاشمی رفسنجانی با ابژه آمریکا در دوره سازندگی از منظر تحلیل گفتمان

جهان محصول گفتمان ها است و گفتمان ها قدرت دارند. این قدرت آنان را قادر می سازد که موضوعی سیاسی یا اجتماعی را برجسته کرده یا به حاشیه برانند. همچنین این قدرت به آنان امکان می دهد در منازعات سیاسی-اجتماعی، یک هژمونی ایجاد کنند یا حتی ساختارشکن شوند و خلاصه اینکه در عین اسطوره سازی، هویت سازی نیز کنند. مقاله حاضر به بررسی ابژه آمریکا در گفتمان سیاست خارجی دوره سازندگی پرداخته است و این که هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس جمهوری وقت ایران، در مواجهه با آمریکا، چه گفتمانی داشته است. روش پژوهشی به کار رفته در این مقاله، تحلیل گفتمان است. یافته های پژوهش مورد نیز حاکی از آن است که سطح خصومت گفتمان آقای هاشمی رفسنجانی در مواجهه با آمریکا، طرد رادیکال نیست و در سطح رقابت مطرح است. از دیگر یافته های این پژوهش آن است که دال های حسن نیت در برابر حسن نیت و همچنین رفتار منطقی داشتن، به عنوان دال های اصلی گفتمان آقای هاشمی رفسنجانی در مواجهه با آمریکا، مطرح هستند و دال ها و عناصر دیگری نظیر فقدان اعتماد و صمیمیت، پیرامون این دال ها، مفصل بندی شده اند. در همین راستا است که آیت الله هاشمی رفسنجانی ، همکاری های اقتصادی را با آمریکا مطرح می کند و این سیاستی است که کاملا منطبق بر عمل گرایی اقتصادی او به عنوان یکی از اصول گفتمانش می باشد. با وجود این، با بررسی متون مرتبط با سخنرانی ها و اظهارات رئیس جمهوری وقت ایران مشخص شده که او اگرچه تلاش کرد تا رویکردی تعامل مدارانه و مبتنی بر حسن نیت با غرب/آمریکا داشته باشد اما نتوانست موفقیتی در این زمینه کسب کند زیرا برخی اقدامات آمریکا مانع اصلی در این خصوص را به وجود آورد.