بررسی تغییرات تراز میانی جو موثر بر توفان های حوضه آبریز زاب

توفان ها به عنوان یکی از بلایای طبیعی همواره مناطق مختلفی را تحت تاثیر خود قرار داده و خسارات فراوانی ازنظر اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیست محیطی به بار می آورند. در این مقاله، پس از تعیین آستانه توفان، داده های ارتفاعی تراز 500 هکتوپاسکال اتمسفر برای 40 روز توفان طی دوره (2011-1986) با استفاده از روش پیشرفته آماری تحلیل عاملی پردازش شدند و نهایتا بر اساس ماتریس همبستگی (واریانس- کوواریانس) و چرخش واریماکس[1] بر روی عامل ها، کانون های عمده تغییر توپوگرافی تراز 500 هکتوپاسکال موثر بر وقوع توفان های شدید و فراگیر سطح حوضه آبریز زاب شناسایی و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که به هنگام وقوع توفان های مذکور هشت کانون موثر بوده اند. در این بین، چهار منطقه ذیل با برخورداری از بیشترین آنومالی های(7/0R>) ارتفاع سطح 500 هکتوپاسکال موثر بر وقوع توفان های مذکور، قابل تشخیص هستند. 1) محور شمال آفریقا- خاورمیانه تا شمال روسیه 2) منطقه آفریقای حاره ای-اقیانوس هند 3) منطقه شمال آسیا-شمال اروپا 4) منطقه اسکاندیناوی. چنین تغییراتی در تراز 500 هکتوپاسکال سبب تقویت و عمیق تر شدن محور تراف ها و ریج ها در این مناطق شده و متعاقب آن الگوهای سینوپتیکی توفان زا به وجود آمده اند. در این بین، تغییرات تراز 500 هکتوپاسکال در کانون اول (محور شمال آفریقا- خاورمیانه تا شمال روسیه) بیشترین تاثیر را در ایجاد توفان های سطح حوضه آبریز زاب داشته است.