اثر حذف مخزن بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود (Cicer arietinum var. ILC 482) تحت تاثیر سطوح نیتروژن و آبیاری

به منظور بررسی اثر نیتروژن و رژیم های آبیاری و غلاف زدایی بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود رقم (ILC482)، آزمایشی به صورت کرت های دوبارخردشده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 91-1390 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل مقادیر کود نیتروژن (30، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل اصلی، رژیم های آبیاری (آبیاری کامل: آبیاری در تمام دوره رشد به فاصله 10روز؛ و آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی و مراحل گلدهی و غلاف دهی) به عنوان عامل فرعی و غلاف زدایی (شاهد: (0)، 25 ، 50 و 75 درصد) به عنوان عامل فرعی- فرعی بود. وزن خشک برگ و ساقه، وزن دانه در بوته، وزن خشک اندام هوایی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و وزن 100دانه اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن باعث بهبود اکثر صفات مورد مطالعه شد. تیمار 150کیلوگرم نیتروژن با 8/3 گرم دانه در بوته بیشترین وزن دانه در بوته را تولید کرد. بیشترین شاخص برداشت (36 درصد) به تیمار 30کیلوگرم نیتروژن تعلق داشت. تیمار آبیاری در مراحل گلدهی و غلاف دهی با وزن دانه 4/4 گرم در بوته نسبت به دو سطح دیگر آبیاری برتری داشت. بالاترین شاخص برداشت (39 درصد) نیز به همین سطح آبیاری تعلق داشت. در دو تیمار آبیاری کامل و آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی، 75 درصد غلاف زدایی وزن دانه را 60 درصد کاهش داد، اما این کاهش در تیمار آبیاری تکمیلی در مراحل گلدهی و غلاف دهی 45 درصد بود. در این برهم کنش ، آبیاری تکمیلی در مراحل گلدهی و غلاف دهی همراه با غلاف زدایی جزئی(25درصد) بیشترین شاخص برداشت (45درصد) را داشت. بیشترین وزن خشک اندام هوایی از تیمار های 150کیلوگرم نیتروژن (8/12 گرم در بوته) و آبیاری کامل (3/14 گرم در بوته) به دست آمد. غلاف زدایی تمام صفات فوق (به جز وزن برگ) را به طور معنی داری کاهش داد. 75 درصد غلاف زدایی، وزن دانه و وزن خشک اندام هوایی را به ترتیب 56 و 30 درصد نسبت به شاهد کاهش داد. کمترین شاخص برداشت نیز (23 درصد) به تیمار 75 درصد غلاف زدایی تعلق داشت. در شرایط تنش خشکی(یک نوبت آبیاری)، مصرف بالای کود نیتروژن تاثیری بر وزن دانه در بوته نداشت، لذا می توان با مصرف 30کیلوگرم نیتروژن به عنوان کود آغازگر، عملکرد قابل قبول (166 گرم دانه در متر مربع) را به دست آورد. به طور کلی با مصرف نیتروژن، می توان خسارت ناشی از حذف غلاف ها را تا حدی بهبود بخشید. همچنین در شرایطی که محدودیت آب وجود دارد، می توان با آبیاری تکمیلی در مراحل زایشی با کمبود آب مقابله کرد. تمام صفات از جمله تعداد غلاف، تعداد دانه، شاخص برداشت و وزن خشک اندام هوایی همبستگی مثبت و معنی داری با وزن دانه داشتند. در این بین، تعداد غلاف در متر مربع بیشترین همبستگی (75درصد) را با وزن دانه داشت.