تاثیر سوپر جاذب بر عملکرد و اجزاء عملکرد نخود (arietinum L. Cicer) در شرایط تنش خشکی انتهای فصل

آب نقش جدایی ناپذیر هر موجود زنده و یکی از مهمترین عوامل حیات محسوب می شود. با توجه به منابع محدود آب استفاده بهینه از آن ضروری است. اعمال مدیریت صحیح و بکارگیری فنون پیشرفته به منظور حفظ و ذخیره رطوبت خاک و افزایش گنجایش نگهداشت آب از جمله اقدامات موثر برای افزایش کارآیی مصرف آب و در نتیجه بهبود بهره برداری از منابع آب کشور است. با توجه به اهمیت گیاه نخود به عنوان یک منبع تامین کننده پروتئین و از طرف دیگر صدمات جبران ناپذیر تنش خشکی انتهای فصل به عملکرد نخود، اتخاذ روش های که بتواند سبب افزایش تحمل گیاه به تنش خشکی شود بسیار حائز اهمیت است. پلیمرهای سوپر جاذب از جنس هیدرو کربن هستند که این مواد چندین برابر وزن خود، آب جذب و نگهداری می کنند و در موقع خشک شدن محیط، آب داخل پلیمر به تدریج تخلیه می شود. به این ترتیب خاک به مدت طولانی و بدون نیاز به آبیاری مجدد مرطوب می ماند. میزان کارایی سوپر جاذب در خاک های شن لومی بیشتر از خاک های لوم و رسی است و با افزایش مصرف آن، عملکرد ماده خشک و کارایی مصرف آب نیز افزایش می یابد. در آزمایشی روی ذرت مشخص شد که کاربرد 05/0 درصد ماده سوپر جاذب در خاک رسی، 1/0 درصد در خاک لومی و 3/0 درصد در خاک شن لومی بهترین نتیجه را از نظر تولید ماده خشک و کارایی مصرف آب داشت. بنابراین هدف از این مطالعه تعیین میزان مناسب سوپر جاذب جهت حصول حداکثر عملکرد نخود تحت شرایط تنش خشکی و همچنین تعیین حساسترین مرحله رشدی گیاه نخود به تنش خشکی بود.

به منظور بررسی تاثیر سوپر جاذب بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود رقم هاشم در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در سال 92-1391 در شهرستان جغتای انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل تنش خشکی در سه سطح شاهد (بدون تنش)، قطع آبیاری در مرحله شروع گلدهی و قطع آبیاری در مرحله شروع غلافدهی به عنوان عامل اصلی، و مصرف سوپر جاذب در سه سطح صفر، 50 و100 کیلوگرم در هکتار به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع گیاه، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، درصد پروتئین گیاه، وزن هزاردانه، عملکرد اقتصادی و بیولوژیکی و شاخص برداشت بود.

نتایج نشان داد که قطع آبیاری سبب کاهش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعدادغلاف، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و میزان پروتئین شد، در حالیکه ارتفاع گیاه و شاخص برداشت، واکنش معنی داری به قطع آبیاری نشان نداد. استفاده از سوپر جاذب باعث تعدیل اثرات تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود شد. بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد در استفاده از 100 کیلوگرم سوپر جاذب حاصل شد. مقدار سوپر جاذب تاثیر معنی داری بر درصد پروتئین نداشت. ولی میزان پروتئین دانه در تیمار قطع آبیاری در مرحله گلدهی با 23/115 کیلوگرم در هکتار بیشتر از تیمار قطع آبیاری در مرحله غلاف دهی با 29/77 کیلوگرم پروتئین در هکتار بود

در مجموع، نتایج نشان داد که جهت حصول عملکرد دانه مطلوب در شرایط تنش خشکی، استفاده از 100 کیلوگرم در هکتار سوپرجاذب، بهترین نتیجه را داشت.