اثر مقادیر نیتروژن و الگوی کشت مخلوط ردیفی بر کمیت و کیفیت علوفه جو (Hordeum vulgare) و نخود فرنگی (Pisum sativum) و نسبت برابری زمین

کشت مخلوط، عمل کشت دو یا چند گیاه زراعی در یک مکان و در یک زمان، یک روش قدیمی و معمول کشت گیاهان به منظور استفاده بیش تر از منابع قابل دسترس موثر بر رشد است. در تیمارهای مختلف کشت مخلوط معمولا وزن خشک علوفه، درصد ماده خشک، پروتئین خام، فیبر قابل حل در شوینده خنثی و کربوهیدرات های محلول در آب نسبت به کشت خالص بهبود می یابد. هدف از این مطالعه تعیین کمیت و کیفیت علوفه تولیدی در کشت خالص و مخلوط جو و نخود فرنگی و همچنین نسبت برابری زمین بود.
آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال زراعی 1391-1390 اجرا شد. عامل کشت مخلوط در پنج سطح شامل کشت خالص جو، کشت خالص نخود فرنگی، کشت مخلوط نواری یک ردیف جو و یک ردیف نخود فرنگی، کشت مخلوط نواری دو ردیف جو و دو ردیف نخود فرنگی، کشت مخلوط نواری سه ردیف جو و سه ردیف نخود فرنگی و میزان نیتروژن در چهار سطح شامل عدم مصرف و مصرف 25، 50 و 75 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بود. تاریخ کاشت 15 آذر ماه 1390 و تاریخ برداشت شش اردیبهشت ماه 1391 بود. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد علوفه خشک، درصد پروتئین، درصد ماده خشک قابل هضم، درصد کربوهیدرات های محلول در آب، درصد فیبر غیر قابل حل در شوینده های اسیدی، درصد خاکستر و عملکرد پروتئین بود. برای تجزیه آماری داده ها از نرم افزار Ver. 9.1.3 SAS و برای مقایسه میانگین ها از آزمون حداقل تفاوت معنی دار (LSD) در سطح احتمال پنج درصد استفاده شد.
نتایج نشان داد که عملکرد علوفه خشک در سطح یک درصد تحت تاثیر کشت مخلوط، نیتروژن و کشت مخلوط × نیتروژن قرار گرفت. اثر کشت مخلوط بر درصد پروتئین، درصد ماده خشک قابل هضم، درصد کربوهیدرات های محلول در آب، درصد فیبر غیر قابل حل در شوینده های اسیدی، درصد خاکستر و عملکرد پروتئین در سطح یک درصد معنی دار شد. درصد پروتئین و خاکستر و همچنین عملکرد پروتئین تحت تاثیر مصرف نیتروژن قرار گرفت. حداکثر وزن خشک علوفه با 51/14 و 3/14 تن در هکتار مربوط به تیمار کشت خالص جو با مصرف 75 و 50 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و حداقل آن با 76/3 تن در هکتار مربوط به تیمار کشت خالص نخود فرنگی بدون مصرف نیتروزن بود. تیمار کشت خالص نخود فرنگی دارای بیش ترین درصد پروتئین، درصد ماده خشک قابل هضم، درصد کربوهیدرات های محلول در آب و درصد خاکستر و کم ترین درصد فیبر غیرقابل حل در شوینده های اسیدی بود. عملکرد پروتئین در تیمار کشت خالص جو بیش از بقیه تیمارها بود. مصرف نیتروژن باعث افزایش درصد پروتئین، درصد خاکستر و عملکرد پروتئین شد. نسبت برابری زمین در تیمارهای کشت مخلوط کم تر از یک بود.
تیمار کشت خالص جو همراه با مصرف نیترو ژن بهتر از تیمارهای دیگر از نظر وزن خشک علوفه بود در حالی که تیمار کشت خالص نخود فرنگی بدون مصرف نیتروژن حداقل عملکرد را تولید کرد. تیمار کشت خالص نخود فرنگی از نظر صفات کیفی به جز درصد خاکستر بهتر از کشت خالص جو و تیمارهای کشت مخلوط بود. در تمام تیمارهای کشت مخلوط نسبت برابری زمین کم تر از یک بود لذا، کشت مخلوط برتری بر تیمارهای کشت خالص نشان نداد.