مقایسه و ارزیابی رویکردها در زمینه نفرین منابع طبیعی

کشورهای برخوردار از نفت، مواد معدنی و به طور کلی ثروت منابع طبیعی، در نشان دادن عملکرد مناسب اقتصادی دربرابر همتایان خود که از چنین منابعی بی‏بهره‏اند، ناکام مانده‏اند؛ و این امر عمدتا به علت آثار جانبی ناخوشایند چنین منابعی است. در این پژوهش، با مرور ادبیات این حوزه، برخی از مهم‏ترین سازوکارهای اثرگذاری منابع طبیعی بررسی می شود؛ مواردی نظیر: 1. روند بلندمدت در قیمت جهانی، 2. نوسانات قیمت، 3. کوچک شدن دائمی بخش صنعت، 4. نهادهای استبدادی و جرگه‏سالار (الیگارشی)، 5. نبود نهادهایی که به ناپایداری و هرج و مرج دامن می‏زنند، 6. چرخه‏ای بودن بیماری هلندی. در این میان، تردیدگرایان، اساسا مفهومی به نام «نفرین منابع طبیعی» را زیر سوال می برند و به برخی از کشورهای صادرکننده کالا که عملکرد موفقیت‏آمیزی داشته اند، اشاره و چنین استدلال می‏کنند که صادرات و رونق منابع الزاما پدیده هایی برون‏زا نیستند. همچنین، در این مقاله، برخی نهادها و سیاست‏های برگرفته از تجربه و پیشینه موفق کشورهایی پیشنهاد می شود که به توانمندی استفاده مناسب از چنین منابعی دست‏ یافته‏اند. نتیجه گیری نهایی از سازوکارهای متعدد اثرگذاری منابع طبیعی چنین نیست که نیاز به ثروت مواد معدنی، ضرورتا به توسعه نیافتگی اقتصادی و سیاسی ازطریق بسیاری از این سازوکارها منجر خواهد شد؛ بلکه به جای آن، بهتر است به فراوانی منابع به عنوان شمشیری دولبه نگاه کرد، که هم مزایا و هم خطرهایی درپی دارد: به همان اندازه که ممکن است صرف امور نابه جا شود، به کارگیری شایسته آن می تواند منافع بی شماری را به ارمغان آورد.