نامه به سردبیر: ضرورت بازنگری لاگ بوک در بخش های بالینی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند

آموزش بالینی را می توان به صورت فعالیتی تسهیل کننده برای یادگیری در محیط بالینی دانست که در طی آن دانشجویان با حضور بر بالین بیمار تجربیاتی کسب می کنند و در تعامل با استاد و محیط، مفاهیم آموخته شده را در عمل به کار می گیرند. در آموزش بالینی، فرصتی برای دانشجو فراهم می آید تا دانش نظری خود را به مهارت های ذهنی، روانی و حرکتی متنوعی که برای مراقبت از بیمار ضروری است، تبدیل کند(1).
ارزشیابی، فرآیند یاددهی و یادگیری از فعالیت های مورد توجه در موسسات آموزشی است؛ زیرا تربیت نیروی انسانی متبحر، کارآزموده و دارای صلاحیت، به میزان زیادی وابسته به این فرآیند است. به کارگیری تکنیک های نوین آموزشی، افزایش بهره وری مراکز آموزشی و در نهایت ارتقای کارآیی، هدفی است که در تمامی مراکز آموزشی دنیا دنبال می شود؛ اما در مورد رشته های علوم پزشکی که به طور مستقیم با حفظ و ارتقای سلامت مردم و جامعه در ارتباط هستند، از توجه بیشتری برخوردار است و سعی بر آن است تا با استفاده از روش های جدید بتوان میزان اثربخشی آموزش پزشکی را بهتر نمود(1).
یکی از شیوه های ارزشیابی که دارای ساختار بوده و بر تجربیات یادگیری در طول دوره آموزش متمرکز می باشد، لاگ بوک یا آموزش نامه است. آموزش نامه، وسیله ساده ای برای فراگیران و چارچوبی برای سازماندهی و ثبت فعالیت های آموزشی مختلف آنان می باشد. یکی از خصوصیات منحصر به فرد آموزش نامه، موظف کردن دانشجویان به انجام تعداد مشخصی مهارت است. این مشخصه موجب می شود، دانشجویان وظایف خود را به صورت برنامه ریزی شده و هدفمند انجام دهند و با تکرار و تمرین، از بروز اشتباهات جلوگیری کنند(2).
در حال حاضر بسیاری از جنبه های مرتبط با آموزش بالینی، نسبت به گذشته تفاوت نموده است. توسعه فناوری، تغییرات الگوی زندگی فردی یا همان سبک زندگی و مواجهه بیشتر با عوامل خطرساز محیطی (مانند: توسعه صنایع شیمیایی، مواد شیمیایی طبیعی یا مصنوعی، عوامل بیولوژیک شامل: ویروس ها و سایر میکروارگانیسم ها، عوامل رفتاری شامل: تنش های روانی و اعتیاد دارویی)، باعث تغییر در الگوی بروز بیماری ها به طور عام تر و به ویژه در زمینه بیماری های واگیر و غیرواگیر شده است. بنابراین متناسب با این تغییرات، انتظار می رود مهارت ها و توانمندی های فارغ التحصیلان و دانش آموختگان نیز ارتقا یابد. از آنجایی که شناخت و تحلیل اثربخشی نیاز‏های آموزشی، پیش نیاز یک سیستم آموزشی موفق است، تجدیدنظر و بازنگری مستمر برنامه های آموزشی مبتنی بر امکانات، شرایط و نیازهای جدید، امری اجتناب ناپذیر است(3).
در همین راستا، نتایج مطالعه ای که بر روی 233 نفر از دانشجویان پزشکی مقطع بالینی (کارآموز و کارورز) دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در سال تحصیلی 96-1395 انجام شد، نشان داد که 5/24 درصد دانشجویان انجام و تکمیل فعالیت های لاگ بوک را در یادگیری مهارت های بخش بالینی در حد زیاد و خیلی زیاد مفید دانستند و 8/70 درصد، ضرورت بازنگری لاگ بوک های موجود در بخش های بالینی را بیان کردند(4).
بنا بر نتایج مطالعه ای که در بالا به آن اشاره شد، ضرورت بازنگری لاگ بوک های مورد استفاده در بخش های بالینی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند براساس آخرین نکات بالینی، بیماری ها شامل بیماری های بازپدید و نوپدید و روش های تشخیصی- درمانی متناسب با تغییرات در گایدلاین های تشخیصی- درمانی با استفاده از جدیدترین منابع، احساس می شود.
با توجه به استفاده فراگیر از لاگ بوک های الکترونیک در سال های اخیر در دانشگاه های علوم پزشکی سراسر کشور که در راستای تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی می باشد، پیشنهاد می شود لاگ بوک ها در این دانشگاه نیز به صورت الکترونیک ارائه و ارزشیابی شوند. لاگ بوک الکترونیک با ثبت مداوم فعالیت ها و تکنیک های بالینی بر اساس اهداف آموزشی، علاوه بر تثبیت یادگیری، موارد عدم دستیابی به اهداف بالینی را مشخص می کند و به این طریق نظارت و ارزشیابی دانشجو به طور منظم صورت می گیرد.