تحلیل شدت و تداوم دوره های خشک و مرطوب بر اساس شاخص های مبتنی بر بارش و تبخیر- تعرق

تغییرات زمانی دوره های خشک و مرطوب تحت تاثیر تغییرات اقلیمی است و بر دسترسی منابع آب و طرح های مدیریتی تاثیر خواهد گذاشت. در پژوهش حاضر، دوره های خشک و مرطوب در هفت ایستگاه سینوپتیک در غرب ایران (استان کردستان) تحلیل شده است. تعداد ماه های متوالی با مقادیر استاندارد بیش تر یا کم تر از مقدار صفر با استفاده از شاخص استاندارد شده بارش و شاخص استاندارد شده بارش و تبخیر-تعرق به عنوان شاخص های مهم پایش خشکسالی هواشناسی با استفاده از نرم افزار R تعیین شد. خصوصیات دوره های خشک و مرطوب با استفاده از شاخص های SPI و SPEI در مقیاس سه ماهه محاسبه و طبقه بندی شدند. خصوصیات دوره های خشک و مرطوب شامل تعداد دوره های خشک و مرطوب، حداقل و حداکثر شدت خشکسالی، حداکثر و حداقل و میانگین تداوم خشکسالی محاسبه شدند. بر اساس نتایج، شاخص SPEI متوسط شدت بیش تری را برای دوره های خشک و مرطوب در تمام ایستگاه های منطقه مورد مطالعه برآورد نموده است. بر اساس نتایج، مشخص شد که شاخص های SPI و SPEI در تعیین دوره های طولانی خشک و مرطوب تفاوت معنی داری ندارند. مقدار SPEI بالاترین تعداد تغییر بین وقوع دوره های خشک و مرطوب را برآورد می کند که با تغییرات فصلی درجه حرارت و تبخیر و تعرق محاسباتی در ارتباط می باشد. هم چنین ارتباط خوبی بین شاخص ها در شناسایی تعداد ماه های مرطوب وجود ندارد، درحالی که بین تعداد ماه های خشک با استفاده از شاخص های مذکور ارتباط مثبت معنی داری به دست آمد. نتایج نشان داد که نتایج دو شاخص مذکور در تعیین شدت های خشک و مرطوب شدید (حدی) با توجه به ضریب همبستگی غیرمعنی دار، در یک راستا نیستند، به طوری که بر اساس شاخص SPEI تعداد ماه هایی با خشکسالی شدید در ایستگاه های سنندج و بانه، به ترتیب برابر 13 و 5 ماه بوده است. هم چنین در 4 مورد از ایستگاه ها شاخص SPEI حداقل 1 ماه را به عنوان خشکسالی خیلی شدید مشخص نموده است. همبستگی بالا بین شدت دوره های مرطوب با کاربرد SPI و SPEI به دست آمد. مقایسه شاخص SPEI با دیگر روش ها برای درک وقوع و تغییرپذیری وقایع خشک و مرطوب در مناطق اقلیمی مختلف ضروری است.