اثر تاریخ و تراکم کاشت بر برخی صفات زراعی و میزان دی آلیل دی سولفید اکسید گیاه دارویی سیر

سیر یکی از محصولات مهم زراعی و صادراتی استان همدان به شمار می آید. سهم این استان از کل تولید سیر کشور حدود 62 درصد است. همچنین در حدود 2000 هکتار از کل سطح زیر کشت این محصول به این منطقه اختصاص دارد. مزیت نسبی و سطح زیر کشت بالای این محصول باعث شده که این گیاه دارویی جایگاه خاصی در کشاورزی این منطقه داشته باشد. از جمله مهمترین عوامل مدیریت زراعی موثر بر عملکرد و دیگر خصوصیات زراعی، تاریخ کاشت و تراکم بوته می باشد. با توجه به اهمیت کشت سیر در استان همدان این پژوهش به منظور تعیین مناسب ترین تاریخ و تراکم کاشت سیر سفید همدان صورت پذیرفت.
به منظور بررسی تاثیر تاریخ و تراکم کاشت بر برخی صفات زراعی گیاه دارویی سیر و میزان دی آلیل دی سولفید-اکسید، آزمایشی در سال زراعی 92 - 91 در مزرعه ای زراعی واقع در فاصله ده کیلومتری غرب شهر همدان انجام گرفت. در این تحقیق از گیاه دارویی سیر(Allium sativum l.) استفاده گردید و تیمارهای مورد بررسی شامل تاریخ و تراکم های مختلف کاشت بودند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت کرت های یکبار خرد شده و در چهار تکرار به اجرا در آمد. عامل اصلی زمان کاشت، در سه سطح 15مهر، 30 مهر و 15 آبان، و عامل فرعی تراکم کاشت نیز در سه سطح 40000، 80000 و 120000 بوته در هکتار گزینش شدند. صفات زراعی مورد بررسی شامل: قطر پیاز، وزن سیرچه، طول سیرچه، قطر سیرچه و میزان دی آلیل دی سولفید اکسید (آلیسین) بودند و سیرچه های مورد نظر از مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان تهیه شدند. میانگین وزن سیرچه های مورد استفاده در هر واحد آزمایشی با توجه به تراکم در نظر گرفته شده به ترتیب حدودا 880 گرم، 2/1 و 6/1 کیلوگرم بود و مقدار دی آلیل دی سولفید اکسید (آلیسین) نیز با استفاده از دستگاه کروماتوگراف گازی (GC) اندازه گیری شد.
نتایج این آزمایش نشان داد که تاریخ و تراکم کاشت بر قطر پیاز، وزن، طول و قطر سیرچه و مقدار آلیسین، در سطح یک درصد تاثیر معنی داری داشته و اثرهای متقابل تاریخ و تراکم کاشت، تاثیر معنی داری بر میزان آلیسین نشان داد. با توجه به نتایج، بالاترین مقدار قطر پیاز و طول سیرچه از تیمار تاریخ کاشت 15 مهر و تراکم 120000 بوته در هکتار حاصل شد و بالاترین مقدار وزن سیرچه و قطر سیرچه از تیمار تاریخ کاشت 15 مهر و تراکم 40000 بوته در هکتار بدست آمد. همچنین، نتایج نشان داد که بالاترین درصد دی آلیل دی سولفید اکسید معادل (46/1 درصد) از تیمار تاریخ کاشت 15 آبان و تراکم 40000 بوته در هکتار حاصل شد.
با توجه به یافته های فوق و با در نظر گرفتن اهمیت تاریخ کاشت و تراکم بوته در زراعت محصول سیر در منطقه سردسیر همدان، و نیز با توجه به اهمیت ترکیبات شیمیایی سیر و به خصوص ماده موثره، با تاخیر در کاشت و کاهش تراکم بوته، بیشترین مقدار ماده موثره دی آلیل دی سولفیداکسید حاصل شد به نحوی که در این آزمایش، تاریخ کاشت 15 آبان و تراکم 40000 بوته در هکتار مناسب ترین تیمارها جهت دستیابی به بیشترین مقدار از این ماده موثره بودند.