شناسایی و اولویت بندی اقتصادی محصولات غیرچوبی جنگل های ارسباران براساس برداشت های سنتی (مطالعه موردی حوضه آبخیز ایلگنه چای)

امروزه اهمیت محصولات غیرچوبی جنگل بیش از پیش افزایش یافته است. با این حال، اطلاعات منسجمی در مورد این محصولات وجود ندارد. هدف این مطالعه، تهیه فهرست و اولویت بندی اقتصادی محصولات غیرچوبی جنگل های ارسباران بود. به این منظور، کلیه اطلاعات مرتبط با برداشت، مصرف، فروش و فراوری انواع محصولات غیرچوبی با استفاده از روش پیمایشی در سطح خانوار و روستا جمع آوری شد. به منظور توزیع بهتر نمونه ها در سطح منطقه تحقیق، کلیه روستاهای منطقه براساس شاخص مرتبط با جنگل (درصد جنگل روستا)، دامداری (تعداد دام خانوار) و کشاورزی (سطح زمین آبی خانوار)، شرایط طبیعی (ارتفاع از سطح دریا) و وضعیت سواد و اشتغال (نرخ اشتغال کل و نرخ سواد زنان) با استفاده از روش تحلیل عاملی در نرم افزار SPSS به سه طبقه تقسیم شدند. نمونه گیری از روستاها به روش طبقه بندی و تعداد نمونه ها به روش کوکران، توزیع نمونه ها در هر یک از طبقات براساس ارتفاع از سطح دریا و انتخاب نمونه ها به روش تصادفی صورت پذیرفت. اولویت بندی اقتصادی محصولات غیرچوبی براساس میانگین منافع اقتصادی سالانه برداشت در سطح خانوار صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که محصولات غیرچوبی گونه های چوبی منطقه، 13 نوع میوه جنگلی را در برمی گیرد. گونه های زغال اخته، گردو و سماق جنگلی با میانگین منافع اقتصادی سالانه برداشت در خانوار 6370، 6317 و 1270 هزار ریال به ترتیب سه گونه مهم اقتصادی منطقه اند. مطالعات بیشتری لازم است تا فهرست اولویت بندی شده محصولات غیرچوبی منطقه به لحاظ پتانسیل تولید مشخص و تاثیر آنها در توسعه محلی آشکار شود.