تبیین ماهیت جراحت نافذه در فقه جزایی امامیه (نقدی بر تبصره دوم ماده 713 قانون مجازات اسلامی)

قانونگذار درتبصره دوم ماده 713 ق.م.ا مقرر می دارد: «هرگاه آلتی که جراحت نافذه را به وجود آورده است، از طرف دیگر (عضو) خارج گردد، دو جراحت نافذه محسوب می شود.» تبصره مذکور بر اساس دیدگاه آن گروه از فقها وضع گردیده است که بر این باورند: تحقق جراحت نافذه منوط به نفوذ عرفی و معتبر آلت جارحه در یک طرف عضو مجروح است. بر این اساس اگر آلت جارحه از طرف دیگر همان عضو خارج گردد، دو جراحت نافذه پدید خواهد آمد، اما این دیدگاه، بستر ابهامات و موجب سردرگمی کارشناسان قضایی و پزشکی قانونی گردیده است، زیرا میزان نفوذ عرفی یا نفوذ معتبر آلت جارحه در اعضای بدن انسان در هاله ای از ابهام بوده و یک مفهوم نامشخص است. در مقابل دیدگاه مذکور، فقهای دیگری براین باور هستند، جراحت نافذه تنها زمانی محقق می گردد که آلت جارحه با شکافتن پوست و گوشت از یک طرف عضو داخل شده و لازم است گوشت و پوست طرف دیگر همان عضو را بشکافد؛ گویا لازم است، آلت جارحه از یک طرف عضو داخل و از طرف دیگر عضو خارج گردد. دیدگاه اخیر علاوه بر آنکه آلوده به ابهامات دیدگاه نخست نیست، پنجره ای شفاف به روی مختصات دقیق جراحت نافذه می گشاید. پژوهش حاضر مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی با تمسک به ادله لغوی، روایی و کلام فقها، دیدگاه اخیر را پذیرفته و با شرح و تفصیل آن در کنار دو شرط: عدم لزوم آسیب استخوانی جهت تحقق ماهیت جراحت نافذه و معرفی اعضایی از بدن که قابلیت موضوع شدن برای جراحت نافذه را دارند، درصدد آن است که مختصات دقیق ماهیت جراحت نافذه را ترسیم نماید.