ارس های کهنسال ایران

ارس (Juniperus excelsa) درختی مختص مناطق کوهستانی است و در 21 استان ایران حضور ملموسی دارد. پراکنش آن در ایران در ارتفاع 500 تا 3500 متری از سطح دریا دیده می شود. تحمل تغییرات دمایی، حضور در دامنه وسیعی از بارندگی، تحمل 4 تا 5 ماه فصل خشک، مقاومت خوب در مقابل آفات و بیماری ها و پایداری در مقابل باد و طوفان و بارش برف های سنگین از ویژگی های برجسته این گونه محسوب می شود. چند عامل به درختان ارس فرصت داده است تا در طول زمان به حیات خود ادامه داده و به کهنسالی برسند عامل اول خصوصیات ژنتیکی آن است که در برابر تنش های محیطی سازگاری و مقاومت درخوری دارد. عامل دیگر دوری از جوامع انسانی است که سبب شده تا فرصت زنده ماندن برایشان فراهم باشد. نکته دیگری که در کنار این دو عامل مطرح می‏شود همیشه سبز بودن آن است. در ایران عموم درختان خزان کننده هستند و درختان همیشه سبز به خصوص سوزنی برگان همچون سرو و کاج تنوع بسیار کمی دارند در نتیجه همواره مورد توجه مردم بوده اند و اغلب نه تنها از قطع آنها پرهیز کرده اند بلکه با کاشت نهال های آنها حضور این درختان را توسعه داده اند. ارس نیز به دلیل همیشه سبز بودن از این اقبال بهره مند شده و کمتر مورد قطع و تخریب قرار گرفته است. این شرایط و این توانایی ها موجب شده تا درختان کهنسال متعددی از آن در استان های مختلف حضور داشته باشد. بررسی درختان کهنسال ایران تا کنون نشان داده است از 44 گونه درختی و درختچه ای پایه های کهنسال که با فراوانی مختلف وجود دارد ارس با 61 پایه کهنسال بیشترین تعداد را بعد از چنار و گردو به خود اختصاص داده است. از نظر حضور در استان های مختلف استان خراسان شمالی با 33 پایه ارس کهنسال بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده است. بعد از آن استان های سمنان و تهران به ترتیب با 12 و 7 پایه قرار دارند. سازگاری و مقاومت ژنتیکی در برابر تنش های محیطی، دوری از جوامع انسانی و همچنین همیشه سبز بودن از عواملی هستند که سبب وجود درختان ارس کهنسال پرتعداد در ایران باشند. به یقین در ادامه مطالعه شناسایی درختان کهنسال کشور پایه های دیگری از این گونه شناسایی و اطلاعات آنها ثبت خواهد شد.