بررسی خلیج فارس از نگاه جغرافیای تاریخی مسلمانان؛ مطالعه موردی: مسالک وممالک اصطخری

آثار و متون بسیاری از جغرافی نگاران مسلمان در شناخت جغرافیای ممالک اسلامی و از جمله دریاهایی که در قلمرو سرزمین های اسلامی واقع شده بودند، بر جای مانده است. از جمله این آثار می توان به «مسالک وممالک» اثر ابراهیم بن محمد، ابواسحاق کرخی اصطخری(م346. ق). که از نخستین جغرافی نویسان ایرانی مسلمان در قرن چهارم هجری در ایران به شمار می رود، را نام برد. این اثر که توسط یک مولف گمنام در قرن پنجم هجری ترجمه شده و به نوبه خود به موقعیت خلیج فارس اشاره دارد. در بسیاری از منابع جغرافیایی مربوط به مناطق اسلامی، خلیج فارس و اهمیت آن با نام دریای پارس، بحر پارس و... آورده شده است. این متون علاوه بر ارزش جغرافیایی، از نظر تاریخی، سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... دارای اهمیت فراوانی هستند و باید به طور جدی موردبررسی قرار گیرند تا ارزش آن ها بیشتر آشکار شود. «مسالک وممالک» از جمله متون وزین اوایل قرن چهارم هجری است که برای بررسی جغرافیایی بسیاری از مناطق ایران در آن عهد دارای اهمیت اساسی است و در این تحقیق با هدف شناخت جغرافیای تاریخی خلیج فارس در آن مقطع، این دریای ایرانی موردبررسی قرار گرفته است.