شناسایی منشاهای داخلی توفان های گرد و غبار با استفاده از سنجش از دور، GIS و زمین شناسی (مطالعه موردی: استان خوزستان)

توفان گرد و غبار زیان های هنگفتی در ایران، به ویژه استان خوزستان به وجود آورده است. از این رو، نیاز مبرمی به پهنه بندی منشاهای گرد و غبار به عنوان اولین گام در مبارزه با این توفان ها وجود دارد. شناسایی دقیق منشاهای داخلی گرد و غبار استان خوزستان، با به کارگیری روش ترکیبی سنجش از دور، GIS و رسوب شناسی هدف مطالعه حاضر است. برای این منظور، داده های مکانی خاک شناسی، کاربری زمین ، اقلیم، شیب (گردآوری از سازمان مربوطه) و رسوب شناسی به عنوان لایه های محدود کننده و لایه پوشش گیاهی، دمای سطح زمین و رطوبت خاک به عنوان لایه های اصلی استفاده شدند. نقشه رسوب شناسی منطقه با نمونه برداری میدانی (900 نمونه) و روش های دورسنجی تهیه شد. همچنین لایه های اصلی با اجرای پردازش های محاسباتی لازم روی تصاویر ماهواره لندست 8 استخراج شدند. لایه های محدودیت برای حذف مناطق بدون پتانسیل تولید گرد و غبار به کار گرفته شد. در مرحله بعد وزندهی لایه های اصلی با بکارگیری روش مقایسات زوجی و روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) صورت گرفت. پس از ضرب هر لایه اصلی در وزن متناظر، تلفیق پایانی لایه ها انجام شد و نقشه مناطق منشا گرد و غبار به دست آمد. برای درستی سنجی نتایج، بازدید میدانی در 180 نقطه از منشاها صورت گرفت که گویای دقت بالای مناطق شناسایی شده است. نتایج نشان می دهد که 9 درصد از مساحت دشت خوزستان، معادل 349254 هکتار منشاهای تولید گرد و غبار هستند. کانون های گرد و غبار بر پایه نوع کاربری و مساحت، به ترتیب شامل مراتع تخریب شده، زمین های کشاورزی دیم رها شده، زمین های بدون پوشش، تالاب ها و آبگیرهای خشک شده و زمین های کشاورزی آبی هستند.