تحلیل زبان شاعرانه دو نمایشنامه از بهرام بیضایی

نمایشنامه ی شاعرانه عنوانی است که برای برخی متون نمایشی از جمله آثار بهرام بیضایی به کار برده می شود اما کمتر تحلیل و تعریفی از اینگونه نمایشنامه ها ارائه شده است. این مقاله به دنبال روشی مناسب برای تحلیل اینگونه نمایشنامه ها و به خصوص دو نمایشنامه ی تاراج نامه و شب هزارویکم اثر بهرام بیضایی است؛ این دو اثر از جدیدترین آثار بهرام بیضایی است که زبان، معنا، موسیقی و نگاه شاعرانه و استعاری دارند. چارچوب نظری ای که در این مقاله دنبال شده فرمالیسم و ساختارگرایی به خصوص نظرات شکلوفسکی و یاکوبسن است. به نظر می رسد این مبانی به دلیل توجه ویژه به ادبیت و زبان شاعرانه در فرم و محتوا برای تحلیل این گونه نمایشنامه ها مناسب باشد. مهم ترین دستاورد این مقاله تبیین عناصر زبانی شاعرانه ی نمایشنامه های بهرام بیضایی و تهیه ی الگویی منسجم و ساختاری برای تحلیل همه جانبه ی زبان شاعرانه ی اینگونه نمایشنامه ها است. بنابراین سطح محتوایی، زبانی و ادبی هر اثر تحلیل می شود که منجر به ایجاد زبان شاعرانه شده و سپس عناصر سبکی و ساختاری شاعرانه ی هر اثر مشخص خواهد شد. تحلیل این نمایشنامه ها به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده.