«نشانه شناسی در ادبیات پایداری» کارکرد نشانه شناسی مایکل ریفاتر در تحلیل شعر «شکفتن نیلوفر» از محمود مشرف آزاد تهرانی (م. آزاد)

مایکل ریفاتر (1924-2006) - منتقد فرانسوی تبار آمریکایی- در نیمه دوم قرن بیستم رویکردهای نظام مندی را نسبت به تحلیل و تفسیر شعر، توسط نشانه و دلالت ها ارائه داد. ریفاتر معتقد است که هر خواننده ای دو نوع خوانش از متن می تواند داشته باشد: خوانش اکتشافی (Heuritic) و خوانش پس نگر (Retroactive). هم چنین این منتقد می گوید که خواننده با بازخوانی اثر و تحلیل نشانه ها علاوه بر معنای شعر می تواند با توجه به درک و توانش ادبی خود تحلیل و تفسیری مختص به خود داشته باشد، ضمن این که ریفاتر یکی از منتقدانی است که ادبیت و شاعرانگی متن را متوجه «گیرنده» یعنی مخاطب متن می داند - نظریه معطوف به خواننده -. در این پژوهش بر اساس نشانه شناسی ریفاتر، ابتدا شعر «شکفتن نیلوفر» از م.آزاد مطالعه و توصیف می شود. در این نوع خوانش اکتشافی، خواننده به دنبال کشف معنای اثر است. در مرحله دوم و با روش خوانش پس نگر، مخاطب دارای توانش ادبی، به دنبال کشف ارکان غیردستوری و نشانه هایی است که خواننده را به دلالت های پنهان هدایت می کند. برای رهیافت به دلالت های پنهان، ابتدا انباشت و منظومه های توصیفی را در اثر مشخص می کنیم سپس با تحلیل و تفسیر انباشت و منظومه های توصیفی به تبیین موضوع اصلی (هیپوگرام) و اثر ساختار معنایی متن (ماتریس) می رسیم. هدف این تحقیق، خوانش دقیق و پس نگر شعر «شکفتن نیلوفر» است تا به ساختار معنایی متن دست یافته و بتوانیم آن را با توجه به نشانه شناسی ریفاتر تحلیل و تفسیر کنیم.