پایش پوشش گیاهی مراتع نیمه استپی استان اردبیل (مطالعه موردی: مراتع آق داغ منطقه خلخال)

مراتع به لحاظ تامین علوفه مورد استفاده دام، حفاظت آب، خاک و خدمات دیگری که به جامعه می دهند، از منابع طبیعی کم هزینه و پراهمیت می باشد، که شناخت دوره ای از وضعیت این اراضی و مدیریت اصولی آن ضروری می سازد. بر همین اساس پایش پوشش مرتع ییلاقی آق داغ خلخال در استان اردبیل از سال 1387 تا 1391 انجام شد. در ابتدا با استفاده از منابع در دسترس، رویشگاه های عمده منطقه تعیین و بعد در هر رویشگاه یک منطقه معرف برای آماربرداری انتخاب شد. سپس در هر منطقه معرف عوامل مربوط به پوشش تاجی، تراکم و فراوانی و در طول 3 ترانسکت500 متری در30 پلات (5/1× 5/1 متری) و همچنین رطوبت و کربن آلی سطح خاک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در یک دوره چهار ساله، متناسب با تغییرات بارندگی و دمای محیط، تحت شرایط مدیریت بومی اعمال شده، گندمیان دایمی نقش اصلی در روند تغییرات پوشش گیاهی داشتند. به طوری که تغییرات در گندمیان چندساله از جمله Agropyron cristatum (L.)Gaertn.، Bromus tomentellus Boiss.،Festuca ovina L. و Trin. Ex Domin. Koeleria caucasica معنی دار بوده ولی در پوشش بوته ای ها بطئی و غیرمعنی دار بوده است. تغییرات کربن آلی خاک روندی کند و بطئی داشته است. تغییرات پوشش خاک با توجه به ثبات نسبی پوشش سنگ و سنگریزه و لاشبرگ، تابع تغییرات پوشش تاجی کل بوده است. نتایج حاصل از بررسی، روند تغییرات سال به سال در پوشش گیاهی، تغییرات سال به سال اقلیمی و رطوبت خاک و نیز چگونگی وضعیت فرسایش خاک می تواند به عنوان راهنمای مناسبی برای تصحیح روش های فعلی مدیریت این اکوسیستم های مرتعی مورد استفاده قرار گیرد.