تاثیر مسائل اجرایی و بهره برداری در کارایی پوشش ژئوممبران برای کنترل تلفات آب (مطالعه موردی در استان های اصفهان، همدان، خوزستان، سمنان و البرز)

ژئوممبران یکی از انواع ژئوسنتتیک هاست که استفاده از آن برای کنترل تلفات آب دراستخرهای ذخیره و کانال های انتقال و توزیع آب با سرعت در حال رشد است. از مزایای این پوشش علاوه بر سهولت و سرعت در اجرا، آب بندی خوب و جلوگیری از تلفات نشت است. در این تحقیق نقش مسائل اجرایی و بهره برداری در استفاده از مزیت کنترل تلفات آب با به کاربردن پوشش ژئوممبران بررسی شده است. برای این منظور در استان های اصفهان، همدان، خوزستان، سمنان و البرز، 15استخر پوشش شده با ژئوممبران انتخاب شد؛ ایناستخرها با ورق ژئوممبران نوع HDPEبا ضخامت 1/5میلی متر داخلی پوشیده شده بودند؛ عمر پوشش انجام شده دراستخرها 8 سال و عمق آنها 3 متر از لبه بود. میزان تلفات کل آب در ایناستخرها در سه مرحله از سال زراعی به روش حوضچه ای تعیین شد. بر اساس نتایج به دست آمده، مقدار تلفات نشت آب از پوشش ژئوممبران بین 0/1 تا 37/6و به طور متوسط 13/9 لیتر در مترمربع در روز بوده و در حدود 125 برابر کمتر از تلفات نشت دراستخرهای دارای پوشش بتنی است. کمترین تلفات نشت در نمونه های ارزیابی شده در استان های همدان و خوزستان (با 0/3 و 0/2 لیتر در مترمربع در روز)، و بیشترین تلفات نشت در نمونه های ارزیابی شده در استان های البرز، اصفهان و سمنان به ترتیب با 23/1، 16/2 و 29/6 لیتر در مترمربع در روز تعیین شد. با توجه به یکسان بودن نوع ورق ژئوممبران و شرایط هندسیاستخرها، اختلاف در مقدار تلفات آب به مسائل اجرایی و بهره برداری از پوشش دراستخرها مربوط است. مسائل قابل رویت دراستخرهایی با مقدار تلفات بالا شامل بی توجهی به شیب بندی اصولی کف در طراحی و اجرا، بی توجهی در لایروبی در حین بهره برداری، بسترسازی نامناسب، متراکم نکردن بستر به شکلی مناسب، وجود سنگ و اشیای نوک تیز در زیر پوشش، ایجاد موج در سطوح شیبدار دیواره هایاستخر، بریدگی ناشی از خالی بودن زیر پوشش در محل جوش ها و گوشه هایاستخر، و تخریب های ناشی از فعالیت های انسانی در حین اجرا و بهره برداری است.