بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر دبی رودخانه با استفاده از مدل HEC-HMS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز لکشا نکارود)

یکی از عوامل تاثیرگذار در تغییر روند رژیم جریان رودخانه ها،‏ تغییر کاربری اراضی در سطح حوضه است. در این مطالعه برای بررسی تغییرات کاربری اراضی حوضه،‏ از تصاویر سنجنده های TM لندست و LISS III ماهواره IRS-1D مربوط به سال های 1984 و 2012 در محیط نرم افزارهای پیشرفته سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) استفاده شده است؛ به گونه ای که پس از اعمال تصحیح ها و آنالیزهای مختلف بازسازی و نمونه برداری تصادفی از واحدهای کاربری اراضی،‏ طبقه بندی برای هر دو تصویر با استفاده از الگوریتم حداکثر احتمال انجام شد. با پردازش های مختلف،‏ بهترین ترکیب باندی،‏ باندهای 1،‏ 4 و 7 تصویر TM با ضریب کاپای 86 /0،‏ ضریب کلی 75 /92 و باندهای 2،‏ 3 و 4 تصویر LISSIII با ضریب کاپای 87 /0،‏ ضریب کلی 47 /91 انتخاب شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در این دوره 28 ساله،‏ سطح جنگل های زیرحوضه لکشا به مقدار 1042 هکتار (79 /4%) کاهش،‏ 297 هکتار (33 /34%) از اراضی بدون پوشش گیاهی و 745 هکتار (63 /28%) از اراضی کشاورزی نیز افزایش یافته است. نتایج حاصل از واسنجی مدل پس از بهینه سازی پارمترهای شماره منحنی و زمان تاخیر حوضه نشان داد که تغییر کاربری اراضی در این فاصله زمانی،‏ میزان دبی اوج و رواناب را در محل خروجی حوضه به ترتیب از 5 /36 مترمکعب بر ثانیه و 4 /78 میلیون مترمکعب در سال 1984 به 9 /69 مترمکعب بر ثانیه و 55 /119 میلیون مترمکعب در سال 2011 افزایش داده است.