بررسی و تحلیل و نقد چاپ دیوان فیضی فیاضی

فیضی فیاضی یکی از عالمان و نویسندگان و شاعران توانای سده دهم و به یقین از استادان زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند و از پیشگامان سبک هندی است. در سال 1967، اداره تحقیقات پاکستان، دیوان این شاعر توانا را از روی چند چاپ سنگی ناقص، چاپ حروفی کرد و انتشارات فروغی همین چاپ را در سال 1362 با دست کاری هایی ناروا در ایران به صورت افست در اختیار همگان قرار داد. بررسی و نقد این دو چاپ، موضوع این مقاله است. پرسش اصلی این پژوهش این است که این چاپ ها تا چه اندازه ارزش و اعتبار علمی دارند و چه قدر توانسته اند سخن سراینده را چنان که بوده است در دسترس دیگران قرار دهند. در پاسخ به این پرسش ها، با بهره گیری از روش های تصحیح علمی متون، متن چاپی دیوان فیضی با دست نویس های ناب و معتبر دیوان او مطابقت و مقایسه شد و آشکار شد که در متن چاپی پاکستان، به سبب غلط خوانی ها یا کم دقتی های مصحح، انواع تصحیفات و تحریفات به طور گسترده راه یافته است. شمار این تصحیفات و تحریفات در چاپ ایران نیز به سبب دست کاری های نابه جا و نسنجیده، بسیار بیشتر شده است؛ این عوامل باعث شده است تا شعر فیضی از درستی و روانی، بسیار دور شود. نتیجه این پژوهش نشان دهنده ضرورت و نیاز تصحیحی تازه به صورت علمی انتقادی از دیوان این شاعر بزرگ و تواناست.