بررسی تطبیقی پناهندگی در فقه و حقوق بین الملل

پناهندگی که قدمتی به اندازه زندگی اجتماعی بشری داشته و در هر عصر و هر جامعه طبق باورها و فرهنگ خود راه حلی برای آن اندیشیده اند. یکی از موضوعات مهم و جدید در حقوق بین الملل حقوق پناهندگان می باشد و فقه امامیه نیز به مسئله پناهندگی پرداخته است. وجود احکام و مقررات فقهی و همچنین اشاره صریح قرآن کریم و روایات اسلامی به پناهندگی و حقوق و قواعد آن ازاهمیت موضوع تحقیق می باشد. از آنجا که مساله پناهندگی در جهان روز به روز گسترش می یابد آشنایی پناهندگان با حقوق خود امری ضروری می باشد.
روش تحقیق: روش تحقیق حاضر گویای بر اساس روش توصیفی – تحلیلی و بر پایه اسناد و منابع کتابخانه ای نگاشته شده است .
نتایج پژوهش حاضر گویای این است که کلیه حقوق و قواعد بیان شده در منابع بین المللی در خصوص پناهندگان، در منابع اسلامی نیز در نظر گرفته شده است و پناهندگی از دید فقهی ماهیت عقدی دارد ولی در حقوق بین الملل جنبه حق و تکلیفی دارد و از مهمترین تکالیف پناهندگان در کشور پذیرنده، رعایت قوانین و مقررات دولت پذیرنده بوده است و در صورت عدم رعایت دولت پذیرنده می تواند او را از کشور اخراج نماید.
در کنوانسیون1951 به موارد جزئی پناهندگی اشاره و تاکید شده است ولی در فقه اسلامی به جزئیات زیاد پرداخته نشده است. اما به دلیل اینکه اغلب این حقوق منافاتی با شرع و نظم عمومی مدنظر اسلام ندارد و می تواند در شرایط عقد امان ذکر گردد و پناهنده هم در فقه اسلامی و هم در حقوق بین الملل معانی مشترکی دارد و در حقوق بین الملل پناهندگی به دلایل سیاسی، مذهبی، نژادی، عضویت در گروه های خاص اجتماعی، جنسیت و از ترس جان و مال و شکنجه به کشور پذیرنده پناهنده می شود. پناهندگی در فقه اسلامی نیز نوعی ترس موجه است با این تفاوت که در حقوق بین الملل مسئله ترس از تعقیب و آزار بوده است و در فقه اسلامی، اختلاف دینی و در واقع شرک عنصر اساسی در پناهندگی است.