مدل سازی هیدرو- اقتصادی در تحلیل استراتژی های مدیریت منابع آب در دشت نیشابور

مدیریت پیچیده منابع آب نیازمند به کارگیری دیدگاه های مختلف فنی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی است که در آن نیاز تمامی بهره برداران آب مدنظر قرار گیرد. هدف اصلی این مطالعه معرفی مدل هیدرو- اقتصادی و مدلسازی آن در یکی از دشت های کشور در راستای تحلیل سیاست های مدیریت منابع آب است. به این منظور، از آمار و اطلاعات اقلیمی و هواشناسی دشت نیشابور و همچنین مصاحبه حضوری و تکمیل پرسش نامه از کشاورزان استفاده شد. مدلسازی هیدرو- اقتصادی از دو بخش اصلی هیدرولوژیکی و اقتصادی تشکیل شده است. در بخش هیدرولوژیکی از مدل ویپ WEAP و در بخش اقتصادی از برنامه ریزی مثبت منطقه ای (فضایی) استفاده شد. استراتژی های به کاررفته در این مطالعه شامل سه سناریوی اصلی کاهش دسترسی به منابع آب در بخش کشاورزی (کاهش 20، 30 و 40 درصدی) بود که تاثیر آن ابتدا بر الگوی کشت و در ادامه تغییرات الگوی کشت بر منابع و مصرف آب بررسی شد. نتایج در بخش اقتصادی مدل هیدرو- اقتصادی نشان داد که بیشترین تاثیرپذیری از اجرای سناریوهای مختلف سیاستی مربوط به منطقه اول است به گونه ای که سطح کشت آن در سناریوی اول 4/13 درصد، دوم 59/20 درصد و سوم 11/29 درصد کاهش یافته است. در بخش هیدرولوژیکی مدل هیدرو- اقتصادی، تغییر الگوی کشت بر مصرف منابع آب بر اساس سناریوهای مختلف و با استفاده از مدل ویپ شبیه سازی شد. نتایج نشان داد که بیشترین تاثیر بر کاهش مصرف آب مربوط به سناریوی سوم بوده که علت اصلی آن نیز مربوط به تغییر و کاهش سطح زیر کشت محصولات مختلف است. همچنین اجرای سناریوهای مختلف بر تخصیص آب بین بخش های اصلی متقاضی آب تاثیرگذار بوده و باعث شده که میزان عدم تامین در بین سال های 2013-2035 در سه بخش کشاورزی، صنعت و شرب کاهش یابد.