معناشناسی «تکفیر» در قرآن کریم با تاکید بر روابط هم نشینی و جانشینی

واژگان در قرآن کریم تنها و جدای از یکدیگر به کار نرفته اند و معنای محسوس و ملموس خود را دقیقا از مجموع دستگاه ارتباطی که با هم دارند به دست می آورند. مطالعه حاضر در پی آن است که با بهره گیری از رویکرد معناشناسی زبانی به مفهوم «تکفیر» بپردازد. در گام اول ضمن بررسی معنای لغوی، اصطلاحی و مشتقات این مفهوم، به مفاهیم هم نشین و جانشین آن نیز پرداخته می شود تا در سایه آن به مولفه های معنایی «تکفیر» دست یافته شود و در گام دوم حوزه های معنایی «تکفیر» بررسی خواهد شد.
برآیند بررسی مفاهیم هم نشین و جانشین «تکفیر» حاکی از آن است که میان مفهوم «غفران» و «تکفیر» رابطه معنایی برقرار است. براین اساس «غفران» می تواند جانشین «تکفیر» در نظر گرفته شود. از میان مولفه های مشترک «تکفیر» و «غفران» می توان به ایمان، عمل صالح، توبه، تقوا، جهاد و هجرت اشاره کرد. همچنین علاوه بر مفهوم غفران، مفاهیم اصلاح، اذهاب، عفو و محو نیز با مفهوم «تکفیر» در یک حوزه معنایی قرار دارند.