مطالعه دیدگاه دکتر شفیعی کدکنی درباره تحول روحی سنایی و نقد رویکرد تاریخی و دفعی در خصوص تحول سنایی

سنایی شاعر اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم، نقطه عطف ادبیات منظوم عرفانی است که توانسته است فرایندی از انعکاس مفاهیم عرفانی منثور پیش از خود را در قالب های شعری غزل، قصیده و مثنوی بیاراید. باتوج هبه منابع موجود در خصوص سنایی، در مورد شخصیت وی با دو دیدگاه روب هروییم. دیدگاهی که شخصیت سنایی را به صورت تقویمی و خطی ملاحظه می کند و تحول وی در پرداختن به اشعار با مضامین عرفانی را یکباره می داند و تلاش می کند این فرایند را در اشعار و آثار وی نیز نمایان کند. دیدگاه دیگری که تحول شخصیتی وی را یکباره نمی داند و این تحولات را در کنار فراز و نشیب شخصیتی وی قلمداد می کند و معتقد است سنایی حتی در پایان عمر نیز دچار افتادگی ها و لغزندگ ی های زبانی در اشعارش - هجاگویی و هزل - بوده است. با توجه به دیدگاه دکتر شفیعی کدکنی که معطوف به دیدگاه دوم است، با روش توصیفی - تحلیلی، در این پژوهش کوشش می شود که ابعاد مختلف انقلاب روحی سنایی مورد تدقیق قرار گیرد و ضمن آن به بررسی این موضوع پرداخته شود که آیا سنایی همانطور که شفیعی کدکنی بیان می کند، دارای شخصیت های متعدد و بعضا متباین است؟ نتایج این پژوهش حاکی از سیر تدریجی سنایی و حرکت وی به سوی تکامل شعری است.