مطالعات میکروسکوپی برروی اشیاء آهنی باستانی به دست آمده از کاوش های باستان شناسی شمال ایران

نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
در این مقاله، ریزساختار تعدادی اشیاء آهنی باستانی با استفاده از روش های میکروسکوپی و میکرو آنالیز شامل متالوگرافی و میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به آنالیز طیف سنجی پراش اشعه ی ایکس (SEM-EDS) مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف از مطالعه ی این اشیاء، شناسایی ریزساختار و روش های مورد استفاده در ساخت این اشیاء است. نمونه های مورد مطالعه شامل 3 شئ آهنی متعلق به محوطه ی پهلوج (ساسانی) و 2 شئ آهنی متعلق به محوطه ی لفورک (عصر آهن III) واقع در منطقه ی لفور استان مازندران است که در طرح نجات بخشی سال 1387 به منظور احداث سد البرز، مورد کاوش قرار گرفتند. سوال مطرح شده در پژوهش این است که، آیا از روشی مشابه در دوره های مختلف جهت تولید اشیاء آهنی در منطقه مورد مطالعه استفاده شده است؟ دلیل انتخاب این نمونه ها، کشف آن ها از دو محوطه ی نزدیک به هم در منطقه و متعلق به دو دوره ی مختلف، جهت مطالعه ی تفاوت ها و شباهت های احتمالی تکنیک تولید و استفاده از آهن در ساخت اشیاء در دوران باستان است. مشاهدات میکروسکوپی و نتایج آنالیز عنصری نمونه ها، نشان می دهد که اشیاء مذکور دارای خلوص بالای آهن هستند که می توان این خلوص بالا را مربوط به دمای بالای کوره و میزان کار زیاد برروی اشیاء دانست. آخال های کشیده و کروی شکل مشاهده شده در ریزساختار اشیاء حاوی میزان نسبتا زیادی از عناصر آهن و اکسیژن هستند؛ علاوه بر این، وجود عناصر دیگر نشان دهنده ی ناخالصی موجود در ترکیب آخال ها است. در تصاویر تهیه شده از نمونه های مورد مطالعه به روش میکروسکوپی، ساختار فریتی، دانه های متفاوت از لحاظ اندازه و آخال های پراکنده در اندازه های مختلف دیده می شود. تفاوت در اندازه ی دانه های فریتی و آخال ها نشان دهنده ی انجام کار گرم متناوب و میزان متنوع چکش کاری است. نمونه ای متفاوت از محوطه ی پهلوج، دارای ساختار سوزنی شکل، لایه ای و تیره رنگ، با ساختار مارتنزیتی است. به طورکلی شواهد به دست آمده از نتایج نمونه های مورد بررسی، بیانگر استفاده از آهن کارشده برای ساخت اشیاء آهنی دو محوطه است.
زبان:
فارسی
صفحات:
131 تا 147
لینک کوتاه:
magiran.com/p1812776 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!