گونه بندی شیوه طراحی و ساخت درب ها و سردر های بافت تاریخی رشت از دوره قاجار تاکنون

ورودی ها، یکی از بخش های مهم ساختمان ها هستند که در قالب درب و سردر ساخته می شوند. به نظر می رسد امروزه نحوه ی ساخت و طراحی این بخش، متحول شده و از غنای گذشته برخوردار نیست؛ اما می توان با شناخت، گونه بندی و بازتولید شیوه ها و نگاره های پیشین، اقدامی مهم در راستای احیای هویت فرهنگی و معماری شهرهای کشورمان برداشت. مسئله ای که این پژوهش بدان می پردازد، چگونگی گونه بندی درب ها و سردر های یک بافت تاریخی است. مطالعه ی موردی پژوهش، بافت مرکزی رشت، به عنوان یکی از شهرهای قدیمی کشور می باشد. باتوجه مسئله ی مذکور، هدف پژوهش «تدوین معیارهای لازم به منظور گونه بندی درب ها و سردر های یک بافت تاریخی و تطبیق آن در مورد بافت تاریخی شهر رشت» می باشد. اطلاعات پژوهش حاضر، براساس پیمایش نگارنده در بافت تاریخی رشت و با ابزار «عکس برداری» و همچنین مطالعات کتابخانه ای جمع آوری شده است. در این پژوهش، ابتدا چارچوبی مشتمل بر ویژگی های کارکردی، تزیینی و تناسباتی درب و سردر ها پیشنهاد می گردد؛ سپس تصاویر گرفته شده توسط نگارنده، بر چارچوب تعریف شده، با روش توصیفی-تحلیلی، عرضه می گردد. پژوهش نشان می دهد که باتوجه به تحولات سیاسی، اجتماعی و فناورانه رخ داده در ایران و شهر رشت، می توان ساخت و طراحی درب و سردر بافت تاریخی رشت را برمبنای شش گونه ی تفکیک نمود: از دوره ی قاجار و ماقبل برمبنای گونه ی تاریخی، سال های 1300 تا 1340 بر مبنای گونه ی سنتی ساده و پرکار، سال های 1340 تا 1370 برمبنای گونه ی تلفیقی و تقلیدی و دوره ی متاخر برمبنای گونه مدرن. مقایسه ی ویژگی های این گونه ها نشان می دهد که اگرچه طراحی و ساخت ورودی تجلی کالبدی، تلاشی برای انجام یک عملکرد، القای مفاهیم اجتماعی و فرهنگی موجود در یک فرهنگ و همچنین نمایش جایگاه اجتماعی و پایگاه مذهبی سازنده یا مالک ساختمان می باشد، اما با گذشت زمان و متاثر از تحولات اقتصادی، اجتماعی و فناوری، به تدریج شیوه های سنتی طراحی درب و سردر زوال یافته و به سمت کم مایگی و تبدیل شدن ورودی از یک مکان به یک تیغه سوق یافته است.