تحلیل نهادی ساختار حکمرانی آب در ایران: مطالعه ی حوضه ی زاینده رود

در حال حاضر، سازگاری نهادی برای مقابله با کمبود آب به مراتب کندتر از تغییرات رویه های مدیریت منابع آب کشور بوده است. به تبع آن، ساختار حکمرانی بخش آب در مواجهه با چالش های پیش رو، به صورت نا کارامد عمل نموده است. بدین ترتیب، شکاف نهادی حاکم بر بخش آب منجر به بروز مشکلاتی شده است، که از آن ها به عنوان “بحران حکمرانی آب” نام برده می شود. در مطالعه ی حاضر، با استفاده از چارچوب تحلیل توسعه ی نهادی (IDA)، نهاد آب در سه مولفه ی قوانین، سیاست ها و مدیریت سازمانی و اداری بخش آب مورد ارزیابی قرار گرفته است. به علاوه، عملکرد بخش آب در ابعاد فیزیکی، مالی، اقتصادی و عدالت در عملکرد ارزیابی شده است. سپس، لایه های عمده ی ارتباطات نهاد آب و عملکرد بخش آب به صورت مدل “آثار متقابل نهاد - عملکرد بخش آب” ارائه گردیده است. برآورد معادلات همزمان، با روش سیستمی حداقل مربعات سه مرحله ای (3SLS) انجام شده است. نتایج این تحلیل علاوه بر آن که آثار متقابل نهاد آب و عملکرد بخش آب را مورد ارزیابی قرار می دهد، راهبردی برای اصلاحات نهادی مورد نیاز در ساختار حکمرانی آب فراهم می-نماید. نتایج نشان می دهد که در شرایط فعلی در عملکرد نهاد آب، اثربخشی مدیریت سازمانی و اداری بخش آب بیش تر از اثربخشی قوانین و سیاست های بخش آب می باشد. به این معنا که نقش محوری را مدیریت سازه ای ایفا می کند. همچنین، ارزیابی کلی عملکرد بخش آب نشان می دهد، که عملکرد فیزیکی بالاترین میزان تحقق را در مقایسه با سایر مولفه های مالی، اقتصادی و عدالت دارا می باشد.