نقش محبت در کمال آدمی با تکیه بر آراء سهروردی و ملاصدرا

سهروردی و ملاصدرا بر این باورند که بدون عنصر محبت، کمال انسان دست نیافتنی است. از نظر سهروردی انوار سافل با محبت و اشتیاق نسبت به انوار عالی، درصدد نیل به کمال و رفع کاستی های رتبی خود هستند. آدمی نیز با ادراک حقایق به عالم نور گرایش پیدا کرده و به نورالانوار نزدیک می گردد؛ زیرا محبت ثمره معرفت است و هر چه محبت به حق تعالی بیشتر شود، تقرب به خدا و نهایتا وصول به کمال آسان تر می شود. اما ملاصدرا با اثبات محبت برای تمامی کائنات، بر این باور است که در هر موجود امکانی، عشق به کمال به ودیعه نهاده شده است تا بدین وسیله آن موجود امکانی، هم حافظ کمالات موجود خود باشد و هم مشتاق کمالات مفقود. از نظر وی، هر انسانی به اندازه بهره مندی از محبت به کمال نائل می شود؛ چرا که تحول جوهری سالکان، یکسان و یکی نیست. از این رو، هر متحرکی به اندازه سعه هستی خود و بر اساس محبت، به سمت کمال حرکت می کند.