پول الکترونیک و اثر آن بر نقش بانک مرکزی در مدیریت سیاست پولی

همگام با پیشرفت های تکنولوژیکی در زمینه فناوری اطلاعات، استفاده از پول الکترونیکی در مبادلات رواج فراوانی یافته است. جانشینی پول الکترونیک به جای اسکناس و مسکوک منتشره از سوی بانک مرکزی این سوال را مطرح ساخته است که تا چه اندازه این پدیده جدید، کنترل بانک مرکزی بر عرضه پول و اجرای موفق سیاست های پولی را تحت الشعاع خود قرار داده است. این مقاله با بررسی اثر استفاده از پول الکترونیک بر عرضه و تقاضای پول، بر آن است تا میزان قدرت بانک مرکزی در کنترل عرضه پول را مورد بررسی قرار دهد. برای این منظور ابتدا تابعی برای تقاضای اسکناس و مسکوک بر اساس مبانی نظری به گونه ای تصریح شده است که دربردارنده نمادی از رواج پول الکترونیک است. سپس تابع دیگری برای عرضه پول (نقدینگی) با در نظر گرفتن میزان گسترش پول الکترونیکی تنظیم شده است. هر دو معادله با توجه به مباحث همجمعی و با استفاده از روش ARDL به کمک داده های سری زمانی سال های 1338 تا 1391 برآورد گردیده است. نتایج حاکی از آن است که گسترش استفاده از پول الکترونیک سبب شده است تا تقاضای اسکناس و مسکوک کاهش یافته و در نتیجه با کاهش پایه پولی، قدرت بانک مرکزی در اعمال سیاست های پولی کاهش یابد. از سوی دیگر عرضه پول نیز همگام با افزایش استفاده از پول الکترونیک افزایش یافته است. این امر بدان مفهوم است که هر چه استفاده از پول الکترونیک گسترش بیشتری یابد، قدرت بانک مرکزی بر کنترل عرضه پول و اجرای یک سیاست پولی موفق کاهش خواهد یافت.