مطالعه ی تطبیقی نگاره های باستانی کوه خواجه زابل و شهر گور فیروزآباد

نمونه های اندکی از هنر نقاشی دیواری از دوره های اشکانی و ساسانی برجای مانده است و در این میان تعداد نمونه های موجود در ایران امروزی بسیار کمتر است اما همین نمونه های انگشت شمار، نقشی مهم و اساسی را در بازنگری و تحلیل تاریخ تکوین هنر نقاشی دوران پیش از اسلام ایران ایفا می کند. این دیوارنگاره ها در دو دوره و دو منطقه ی متفاوت در ایران و در یک نوع سبک و شیوه ی نقاشی نزدیک به یکدیگر دیده می شوند. تنوع موضوعات نقاشی در مجموعه کوه خواجه زابل و شهر گور فیروزآباد و توانایی به انجام رسانیدن کاری با این وسعت، یقینا نشان دهنده ی بهره گیری از هنرمندان سطح بالایی می باشد که در این مناطق کار کرده اند. مطالعه ی این آثار محدود نشان می دهد گرچه فنون و شیوه های متفاوتی در خلق آن ها به کار رفته، این نمونه ها در عین هماهنگی کامل با قالب یا شکل و مفهوم کاربردی معماری، متناسب با شرایط اقلیمی و فرهنگ متنوع ایران زمین شکل گرفته است. این مقاله به مقایسه ی دو نمونه از دیوارنگاره های اشکانی کوه خواجه سیستان با نمونه ی منحصربه فردی از دوران ساسانی در فیروزآباد فارس اختصاص دارد. تحلیل این دیوارنگاره ها از نظر موضوعی، ساختار هنری و شیوه ی اجرا نشان می دهد که هنر نقاشی دوران ساسانی به رغم نفوذ هنر هلنی به عنوان هنری مستقل و ایرانی از نظر شکل و محتوا از هنر نقاشی اشکانی در شرق ایران تاثیر پذیرفته است.