بررسی و تحلیل داستان نخست دفتر اول مثنوی مبنی بر گزاره های معرفت نفسی یا روان کاوی

یکی از داستان های برجسته ی مثنوی، داستان شاه و کنیزک و زرگر است که در آغاز دفتر یکم به بهانه ی شرح حال مولانا، سروده شده است. داستانی که به گونه های دیگری، پیش از مولانا بر سر زبان ها رواج داشته؛ اما در مثنوی، به رنگ روایت های خاص این کتاب درآمده و به مولانا اختصاص یافته است. این داستان تا کنون در چندین گفتار از دیدگاه های گوناگونی، تحلیل و بررسی شده؛ با این حال، آن چه در این مقاله آمده، متفاوت از گزارش های پیشین است. نویسندگان این مقاله از دو چشم انداز (روان کاوی و ادبیات عرفانی) و از طریق تحلیل محتوا و نشانه های زبانی، به داستان نگریسته و با در نظرگرفتن این فرضیه که داستان یادشده از دو منظر روان شناختی و عرفانی، به یک دیگر نزدیک هستند؛ خوانشی آمیخته از این دو چشم انداز، به دست داده اند. روش تحقیق، بنا بر تحلیل محتوا و نشانه ها، بنا بر گزارش های هر دو موضوع است که از طریق مستندات کتاب خانه ای، مقایسه و نتیجه گیری شده است.