حقوق اسرای جنگی در شاهنامه فردوسی با استناد بر کنوانسیون سوم ژنو (1949)

از جمله مصادیق بارز حقوق بشردوستانه در مخاصمات بین المللی، قواعد مربوط به چگونگی رفتار با اسرای جنگی است که قدرت اجرایی بیشتری نیز نسبت به سایر مقررات مربوط دارد. از میان پیمان نامه های بین المللی، کنوانسیون سوم ژنو، مصوب (1949) مهم ترین و جامع ترین سند در حمایت از حقوق اسرای جنگی است. بحث اسارت از جمله موضوعات قابل توجه در شاهنامه هم به شمار می آید که در خلال جنگ ها و با نمونه های گوناگون و گاه متفاوتی از سوی شاعر، دیده می شود و از آنجا که این اثر به دلیل وسعت همه جانبه ، دربردارنده آداب و قوانین جنگ و مظاهر تمدنی اقوام ایرانی و انیرانی از روزگار کهن در این حوزه است، یکی از غنی ترین و مهم-ترین منابعی است که می تواند بازتابی از عناصر آیینی و سیاسی حکومت ها را پیرامون حقوق اسرا در ادوار مختلف تاریخی نمایان سازد.
هدف این پژوهش بررسی ابعاد گوناگون حقوق اسرای جنگی در شاهنامه و تحلیل آن بر مبنای مواد و بندهای کنوانسیون سوم ژنو است. بررسی های انجام شده، نشان می دهد که شاهان ایرانی شاهنامه، نسبت به شاهان انیرانی به حقوق و کرامت انسانی اسرا بیشتر پایبند بوده و برخوردی بشردوستانه تر با آنان داشته اند؛ از سویی، توجه به حقوق اسرا در دوره تاریخی، به ویژه در میان شاهان ساسانی، نسبت به دو دوره دیگر محسوس تر است و در این میان، زنهاردهی به اسیران بیشترین نمونه ها را در بر می گیرد.