بررسی کتاب «فی الادب العباسی، الرویه و الفن» عزالدین اسماعیل با تکیه بر الگوی فراگفتمانی هایلند

تحلیل فراگفتمان نوعی تحلیل زبانشناسی است که خواننده را به فراسوی متن می کشاند و بین خواننده و نویسنده ارتباطی مشارکت آمیز ایجاد می کند. در همین زمینه کن هایلند با ارائه الگوی نظری فراگفتمان، دامنه وسیعی را در شناخت بهتر ارتباط مشارکتی بین نوع نگرش خواننده و نویسنده متن بیان کرده است. در چارچوب نظری وی، نویسنده از ابزارهای مختلف فراگفتمانی نظیر نگرش نماهای مثبت و منفی (صفاتی نظیر شیوا و ضعیف)، تردیدنماها (کلماتی مانند شاید) و یقین نماها (قیدهایی مانند حتما) برای بیان ارزش های یک پدیده، میزان تردید و قطعیت در خصوص یک گذاره استفاده کرده است. بررسی کتاب های نقدی براساس این الگو، معیاری برای تبیین شیوه نگرش ناقدان است. پژوهش حاضر در صدد است با روش توصیفی-تحلیلی و بر مبنای الگوی فراگفتمانی هایلند به بررسی مقوله های زبانی- بلاغی کتاب «فی الادب العباسی، الرویه والفن» اثر عزالدین اسماعیل بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از درصد بالای مقوله های زبانی در کتاب به ترتیب زیر دارد ؛ استنادها 451 و گذاره ها 335، ابهام زداها 324، خوداظهاره جمع 269 و راهنمایی خواننده در متن 246 مورد. این ارزیابی زبانی بر این امر دلالت دارد که نویسنده متن را به مثابه کنشی اجتماعی می داند و سعی در مشارکت دادن خواننده را دارد.