مدلسازی آشفتگی مکانی جنگل با استفاده از سنجه های سیمای سرزمین در منطقه حفاظت شده سرولات

با ایجاد فضاهای خالی در جنگل ناشی از عواملی مانند جاده سازی، لغزش زمین، قطع یکسره و آتش سوزی، آشفتگی مکانی بروز می کند. اطلاعات به هنگام در زمینه آشفتگی برای مدیریت، حفاظت و پایداری اکوسیستم جنگل ضروری است. این تحقیق با هدف ارایه وضعیت آشفتگی مکانی در منطقه حفاظت شده سرولات در شمال ایران با استفاده از سنجش ازدور، سنجه های سیمای سرزمین و GIS انجام شده است. نقشه دقیق جنگل-غیرجنگل سال 1393 به روش تفسیر تلفیقی از داده های سنجنده OLI ماهواره لندست 8 تهیه شد. برای تعیین مساحت بهینه برای شبکه بندی منطقه، ده نقطه به طور تصادفی انتخاب و در محل آنها پهنه هایی با مساحت های مختلف تعیین و سنجه ها محاسبه شدند. براساس تحلیل نمودارهای مقادیر سنجه ها در این پهنه ها، مساحت بهینه پهنه معادل 100 هکتار تعیین و بر این اساس منطقه به شبکه ای از 252 پهنه شش ضلعی 100 هکتاری تقسیم شد. چگونگی توزیع مکانی، ارتباطات و ترکیب بندی لکه های غیرجنگلی در این پهنه ها و در سطح کلاس با استفاده از هشت سنجه مکانی سیمای سرزمین MESH، NP، PD،ENN-MN ، AREA-MN، DIVISION، PLAND و SHAPE-MNدر محیطFragstats انجام و نقشه ای برای هر یک سنجه ها تهیه شد. پس از استانداردسازی مقادیر سنجه ها، تحلیل مولفه های اصلی انجام تا سنجه های موثر در آشفتگی و وزن آنها برای تهیه مدل آشفتگی مکانی تعیین شود. سپس بر اساس آنها نقشه شاخص آشفتگی جنگل تهیه و با توجه به دامنه مقادیر آن، به چهار طبقه مساوی آشفتگی خیلی کم، کم، متوسط و زیاد تقسیم شد. براساس نتایج، طبقه های یادشده به ترتیب 51، 25، 14 و 10درصد از منطقه را دربر می گیرند. آشفتگی بسیار زیاد مربوط به نواحی کوهستانی و مراتع ییلاقی و بالاتر از جنگل های بالابند است، که در صورت لحاظ نکردن این نواحی، می توان بیان داشت که بخش های جنگلی منطقه حفاظت شده دارای آشفتگی کم است، ولی با توجه به طبیعت زیبا و گردشگری بودن سرولات، خطر توسعه جاده و ویلاسازی در منطقه بسیار زیاد و از این رو شدیدا در معرض افزایش آشفتگی است.