آشنایی با مدل سازی معادلات ساختاری تعمیم یافته و کاربرد آن در پژوهش های بهداشتی

مدل معادلات ساختاری تعمیم یافته (Generalized Structure Equation Modeling) خانواده ای از تکنیک های آماری در تجزیه و تحلیل داده های چند متغیره، طبقه بندی شده و ترتیبی است که به اندازه گیری متغیرهای پنهان و روابط میان آن ها می پردازد. هدف از این مطالعه توجه برنوع ساختار داده ها و معرفی مدل GSEM به محققان علوم پزشکی و ارائه مثالی کاربردی در پژوهش های پزشکی است.
ابتدا مقدمه ای از مدل معادلات ساختاری (Structure Equation Modeling)و نقاط ضعف و قوت آن بیان و سپس به تعریف GSEM و انواع آن پرداخته شد. با ارائه مثالی در بررسی عوامل خطر وضعیت پرفشاری خون در میان افراد مبتلا به دیابت، روش استفاده از GSEM برای متغیرهای پاسخ برنولی توضیح داده شد. داده های این مطالعه نمونه ای تصادفی به حجم 2716 نفر از افراد مبتلا به دیابت در مطالعه کوهورت استان گلستان است.
متغیرهای سن، شاخص توده بدنی، چاقی شکمی، محل سکونت، وضعیت اقتصادی-اجتماعی، میزان مصرف نمک اثر مستقیمی بر فشار خون بالا داشتند و متغیرهای نژاد،تحصیلات، میزان ویتامین دی و فعالیت بدنی اثر مستقیم و معکوسی بر فشارخون بالا داشتند(05/0p < ).
این مدل برخلاف مدل SEM نیاز به فرض محدودکننده نرمال بودن داده ها ندارد و ابزاری قدرتمند در تجزیه و تحلیل داده های طبقه بندی شده است. با این حال استفاده از این روش دارای محدودیت هایی است. در حال حاضر در این روش امکان انجام آزمون نیکویی برازش و برآورد اثرات مستقیم و غیرمستقیم و روش اصلاح و تعدیل مدل به طور مستقیم وجود ندارد.