برتری بریتانیا بر فرانسه در هند؛ مقدمه گسترش اقدامات بریتانیا در خلیج فارس

در نیمۀ قرن 18م/12ق، به دنبال بروز سلسله جنگ هایی در هندوستان که به واسطۀ سیادت نیروی دریایی بریتانیا بود، موقعیت فرانسه در هندوستان متزلزل شد و با انعقاد صلح پاریس در سال 1763م/1177ق، تشکیلات آنان به تصرف قوای بریتانیا درآمد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که باتوجه به موقعیت مستحکم کمپانی هند شرقی انگلیس در هندوستان و نیز به علت مناسب بودن موقعیت منطقه ای و جهانی بریتانیا، کمپانی انگلیسی با ایجاد طرح های جدید و با به کارگیری ابزارهای سیاسی و نظامی، به شکل آشکاری درصدد تثبیت موقعیت خود در خلیج فارس برآمد؛ به گونه ای که سال 1763م/1177ق را باید نقطۀ عطف و سرآغاز رویکرد سیاسی حضور ایک (E.I.C) در خلیج فارس قلمداد کرد که در این راستا، شواهدی برای آن برشمردنی است: جابه جایی کانون تجاری کمپانی هند شرقی انگلیس از بندرعباس به بوشهر و بصره (1763م/1177ق)، ورود ایک به نبرد با کعبی ها (1763تا1765م/1177تا1177ق)، انتخاب نمایندۀ کمپانی هند شرقی انگلستان در حکم کنسول بریتانیا در بصره (1763م/1177ق) و انعقاد قرارداد سعدون پرایس (1763م/1177ق). مورخان و پژوهشگران به موضوع جنگ های هفت ساله بین فرانسه و انگلستان در طول سال های (1756تا1763م/1170تا1177ق) و پیوند آن با تاریخ ایران و خلیج فارس توجه اندکی کرده اند. این پژوهش به روش کتابخانه ای و با شیوۀ توصیفی تحلیلی سامان یافته است.