کاربرد شاخص خود همبستگی فضایی موران در تحلیل فضایی-زمانی آلاینده ی PM2.5 (مطالعه موردی: شهر تهران)

ذرات معلق یکی از مهم ترین آلاینده های هوای شهرهای ایران به ویژه تهران است که به دلیل خطرات بهداشتی متعدد سلامت ایرانی ها را تهدید می کند. میزان خطرات این ذرات به تغییرات زمانی- مکانی غلظت آن ها در هوا بستگی دارد. از این رو، هدف این پژوهش، تحلیل مکانی و زمانی PM2.5 در هوای شهر تهران با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی است.
داده های ساعتی غلظت PM2.5 طی سال 1395 از 38 ایستگاه سنجش آلودگی هوا جمع آوری شد و به صورت ماهانه، فصلی و سالانه آنالیز شد. به منظور پهنه بندی غلظت PM2.5، از درون یابی وزن دهی معکوس فاصله استفاده شد. وجود خودهمبستگی مکانی در داده ها توسط شاخص موران بررسی شد و خوشه بندی داده ها توسط شاخص های موران جهانی و محلی صورت پذیرفت و نهایتا جهت تعیین لکه های داغ این آلاینده در شهر تهران از شاخص Getis-Ord-Gi استفاده شد.
نتایج حاصل از پهنه بندی و خودهمبستگی مکانی محلی و جهانی به همراه تحلیل لکه های داغ غلظت آلاینده ی PM2.5 نشان داد که غلظت این آلاینده از سمت شمال به جنوب تهران روند افزایشی دارد به طوری که مناطق واقع در جنوب تهران به ویژه ایستگاه های شهر ری، از آلوده ترین مناطق شهر تهران بودند. همچنین نتایج نشان داد که غلظت این آلاینده در دو فصل سرد بیش تر بود به طوری که بیشترین لکه های داغ در این دو فصل شناسایی شدند.
استفاده هم زمان از چند تحلیل مکانی نشان داد که شهر تهران به دو بخش شمال غیرآلوده و جنوب آلوده قابل تفکیک است که این موضوع باید توسط برنامه ریزان شهری جهت بهبود کیفیت هوای تهران در نظرگرفته شود.