شیمی کرومیت، رهیافتی به منشا توده اولترامافیکی شمال خاور حاجی آباد، استان هرمزگان

مجموعه اولترامافیک حاجی آباد در شمال استان هرمزگان، جزیی از نوار آمیزه رنگین ارزوییه- دولت آباد است و در لبه شمالی راندگی زاگرس جای دارد. این مجموعه شامل هارزبورژیت، لرزولیت، دونیت و کرومیتیت است و هارزبورژیت ها، بیشترین حجم سنگ ها را به خود اختصاص داده اند. شواهدی همچون مرزهای منحنی، کشیدگی کروم اسپینل ها و پیروکسن ها، شواهد ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن و وجود تیغه های جدایشی کلینوپیروکسن، نشان می دهد که سنگ های این مجموعه، ابتدا دگرشکلی های دمای بالای گوشته بالایی را تحمل کرده و سپس در پوسته جایگزین شده اند. در همه واحدهای سنگی مجموعه می توان کانی کرومیت را به مقادیر و اشکال مختلف دید. در هارزبورژیت ها و لرزولیت ها، بلورهای قهوه ای و پراکنده کرومیت، یا به شکل منفرد و شکل دار دیده می شوند و یا به صورت بی شکل و میان دانه ای در میان کانی های دیگر هستند. در دونیت ها نیز این کانی به صورت بلورهای شکل دار تا نیمه شکل دار سیاه رنگ و به طور پراکنده درون الیوین ها یا در مرز آنها متبلور شده اند. در کرومیتیت های پرعیار منطقه، بلورهای درشت، شکل دار و سیاه رنگ کرومیت، بافت های انباشتی دارند؛ مرز آنها بیشتر صاف است و مرز اتصال سه گانه دارند؛ اما در کرومیتیت های کم عیار، کرومیت ها، پراکنده و شکل دار هستند و در یک زمینه سیلیکاتی قرار گرفته اند. بررسی شیمی بلورهای کرومیت در سنگ های منطقه نشان می دهد که در این بلورها، بیشترین مقدار Cr# به کرومیت های موجود در کرومیتیت های پر عیار (80-84) و کمترین مقدار آن نیز به انواع موجود در لرزولیت ها (45-52) تعلق دارد. استفاده از نمودارهای تشخیص محیط زمین ساختی، نشان می دهد که ترکیب شیمیایی کرومیت های پراکنده موجود در هارزبورژیت ها و لرزولیت های مجموعه حاجی آباد، به انواع موجود در پریدوتیت های گوشته ای منطقه بالای فرورانش شباهت دارد و سنگ های میزبان، به عنوان بخشی از افیولیت های وابسته به این محیط، دچار 15 تا 20 درصد ذوب بخشی شده اند. کرومیت های پراکنده موجود در دونیت ها و کرومیتیت های منطقه نیز در همین محیط زمین ساختی و در اثر تبلور مذاب های بونینیتی به وجود آمده اند. این شواهد بیانگر آن است که احتمالا پریدوتیت های حاجی آباد و آمیزه افیولیتی میزبان، به بخش هایی از گوشته بالایی در بالای یک منطقه فرورانش، تعلق دارند و تحولات مربوط به این منطقه، همچون واکنش مذاب- پریدوتیت و ذوب بخشی، در ترکیب کانی ها و بافت آنها ثبت شده است.