مطالعات کانی سازی، ژئوشیمی، میانبارهای سیال و ایزوتوپ پایدار (S و O) کانسار اسکارن آهن تخت، شمال خاور همدان

کانسار آهن تخت در فاصله 120 کیلومتری شمال خاور شهر همدان و در شمال کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار دارد. نفوذ توده گرانودیوریتی میوسن میانی به درون کربنات های کرتاسه سبب کانی سازی آهن شده است. کانی سازی دیرزاد پرکننده فضای خالی و جانشینی به صورت رگه و عدسی شکل با دگرسانی های آرژیلیک، کربنات، کلریت، اپیدوت، سیلیس وکانی های گارنت، پیروکسن، اپیدوت، ترمولیت- اکتینولیت، فلوگوپیت، هورنبلند، کوارتز، کلسیت، مگنتیت، پیریت، اسپکیولاریت، کالکوپیریت، هماتیت، لیمونیت، گوتیت و مالاکیت دیده شده است. ژئوشیمی ماده معدنی گویای حضور عناصر Si، Al، Ca، Mg، Ti و نیز عناصر کالکوفیل Cu، Zn، As، Pb و به دلیل همراهی کانی های کالک سیلیکاتی و کانی های سولفیدی با مگنتیت است. میانبارهای سیال دمای همگن شدگی میان 2/153 تا 3/338 درجه سانتی گراد و شوری از 827/0 تا 36/25 درصد وزنی نمک طعام دارند. در مرحله کانی سازی آمیختگی سیال های ماگمایی با آب های جوی در مرحله متاسوماتیسم پسرونده رخ داده است. مقدار δ18O کانی مگنتیت میان 46/0- تا 31/2+ ‰ و مقدار δ18Owater سیال مولد کانی سازی میان 1/8+ تا 9/10+ ‰ متغیر است. این مقدار مشابه با سیال های ماگمایی متعادل شده با منبع دارای 18O بالاست. مقدار δ34S در کانی پیریت ماده معدنی میان 3/7+ تا 5/12+ ‰ و مقدار δ34SH2S سیال مولد کانی سازی میان 7/5+ تا 9/10+ ‰ است. این مقادیر مثبت دخالت منشا سولفات های تبخیری را در تامین گوگرد نشان می دهد. در مرحله دگرگونی پسرونده فلزات تحرک یافته همراه با سیال های فلزدار حاصل از سرد شدن توده نفوذی با آب های جوی سولفوردار مخلوط شده و در سنگ آهک های کرتاسه دارای فضای خالی ساختاری کانی سازی اسکارن کلسیک آهن تخت را به وجود آورده است.