فرصت ها، مکانیزم ها و زمینه های راهبردی توسعه پایدار روابط ایران با شبکه منطقه ای مسلمان نشین آسیای مرکزی در دهه حاضر

آسیای مرکزی به عنوان بخشی از گستره حوزه تمدنی ایران با عنایت به اشتراکات و پیوندهای هویتی، تاریخی، سیاسی، فرهنگی، اعتقادی و اقتصادی و توجه بسیاری از کشورهای منطقه ای و بین المللی به این منطقه، بررسی و مطالعه در این خصوص را برای ایران ضروری کرده است. ایران پس از استقلال منطقه، تلاش های گسترده ای را در توسعه مناسبات خود با کشورهای منطقه آغاز کرده است آنچه مسلم است اینکه گرایش های مختلفی همچون تاریخ مشترک، مرزهای طولانی، دوره های طولانی نفوذ فرهنگ ایرانی در این منطقه و زمینه های اقتصادی این جمهوری ها را به سمت ایران می کشاند توفیق ایران در تاثیرگذاری در منطقه، فراهم کردن شرایط گسترش ارتباط و کاهش فاصله و قدرت سازی از طریق ارتباط و همبستگی بر اساس هویت مشترک با واحدهای این حوزه است. در این راستا نظریه سازه انگاری (constructivism) در روابط بین الملل و تصمیم سازی برخاسته از روانشناسی مثبت گرا همچون نظریه امید مورد توجه قرار گرفته است که هدف همکاری بین دولت ها برای رسیدن به دنیایی باثبات و جریانی مثبت در راستای صلح و رفاه بیشتر است. پرسش اصلی پژوهش بدین صورت مطرح است: «الزام حضور جمهوری اسلامی ایران و اثرات آن بر جریانات و روندهای آسیای مرکزی چگونه قابل تبیین است؟» و با عنایت به این فرضیه که به نظر می رسد با توجه به مسائل و روابط موجود با کشورهای آسیای مرکزی، جمهوری اسلامی ایران با برنامه ها، سیاست ها، قراردادها و عملکردهای خود در عرصه های مختلف بر جریانات سیاسی منطقه و نوع و سطح ارتباط تاثیرگذار است. این مقاله در پی آن است که ضمن معرفی زمینه های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و غیره که می توانند در توسعه ارتباطات و امید بهبود روابط ایران با آسیای مرکزی موثر باشند زمینه های راهبردی توسعه روابط ایران با این کشورها را نیز ارائه دهد این نوشتار با مطالعات کتابخانه ای و استفاده از روش اسنادی تدوین شده است.